Ιωάννα Χαρμπέα: Εκεί που ανοίγει ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή

Εκεί που ανοίγει ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή. “Βίκτωρ Ουγκώ, 1802-1885, Γάλλος συγγραφέας”

Εκεί που ανοίγει ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή. “Βίκτωρ Ουγκώ, 1802-1885, Γάλλος συγγραφέας”

Αυτό είχε πει ο Βίκτωρ Ουγκώ και ουδείς δεν το έχει αμφισβητήσει ως τώρα. Σήμερα όμως πώς να εξηγήσουμε ότι μέσα στο ίδιο το σχολείο υπάρχει επιθετικότητα η οποία φτάνει ως την εγκληματικότητα πολλές φορές; Είναι μια συζήτηση που δε μπορεί να καταγραφεί σε λίγες γραμμές… Ένα είναι σίγουρο η κοινωνία νοσεί και όλοι οι θεσμοί της υφίστανται κρίση. Βία στην οικογένεια, βία στα σχολεία, βία στο δρόμο….

Όλη αυτή η βία που μάλιστα προσεγγίζει ακραίες μορφές πρέπει να χτυπηθεί στη ρίζα αν θέλουμε να προλάβουμε τα χειρότερα! Είναι γεγονός ότι όταν μάθεις να ζεις με ένα πρόβλημα το θεωρείς φυσιολογικό. Πείτε μου λοιπόν πόσο φυσιολογικό είναι όλο αυτό που βιώνει η Ελληνική κοινωνία ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα; Ο αύξων ρυθμός της της εγκληματικότητας σε χώρους εκπαίδευσης καταδεικνύει τη σοβαρότητα της κατάστασης. Πως είναι δυνατό εκεί που διδάσκεται η καταπολέμηση της βίας εκεί να υπάρχει;

Το πρόβλημα της εγκληματικής βίας είναι πολύ κοντά στην καρδιά της κοινωνίας μας, στα ίδια τα σχολεία. Φαινόμενο ιδιαίτερα ανησυχητικό αν σκεφτούμε ότι όπως είναι η καρδιά για τη ζωή του ανθρώπου έτσι είναι και το σχολείο για τη συνέχεια της κοινωνίας, όπου εκπαιδεύεται το μέλλον.

Για ποιο μέλλον μπορούμε να μιλάμε άραγε όταν το παρόν είναι από μόνο του καταστροφικό; Η βία στα σχολεία αποτελεί αγκάθι που επείγει να αφαιρεθεί. Είναι κάπως δύσκολο αυτό διότι όλη αυτή η κατάσταση που παρατηρούμε δεν έγινε ξαφνικά σήμερα. Σταδιακά υπήρχαν μεμονωμένα περιστατικά που με τον καιρό αυξάνονταν τόσο σε ένταση όσο και χωροταξικά.

Το πρώτο πράγμα που οφείλει να αναλογισθεί κανείς είναι ότι το σχολείο δεν αποτελεί ξέχωρο κομμάτι της κοινωνίας συνεπώς είναι ένα κομμάτι της ή αλλιώς αποτελεί μια μικρογραφία της. Πως λοιπόν να παραμείνει ανεπηρέαστο από τη γενικότερη κρίση της. Κρίση Αξιών, ηθικής πρωτίστως και μετά οικονομικής; Έχουμε συνηθίσει όλοι να μιλάμε για οικονομική κρίση χωρίς να δίνουμε όμως την απαιτούμενη σημασία στην κρίση των αξιών της κοινωνίας μας.
Η νεολαία είναι το τρυφερό κομμάτι της κοινωνίας και όπως ο καρκίνος στα φυτά χτυπάει τα τρυφερά βλαστάρια έτσι ακριβώς γίνεται και εδώ. Η νέοι μιμούνται, έχουν λάθος πρότυπα κατασκευασμένα από εταιρείες που νοιάζονται μόνο για το υλικό τους κέρδος. Προωθούν μόδες, τάσεις συμπεριφορών, διαμορφώνουν αντιλήψεις, προάγουν τον ατομισμό και εγωκεντρισμό του ατόμου.

Η κοινωνία προωθεί υλικά πρότυπα με τις διαφημίσεις. Η διαφήμιση κάνει πλύση εγκεφάλου και το νεαρό άτομο δυσκολεύεται να διακρίνει τις πραγματικές από τις επίπλαστες ανάγκες. Νιώθει ότι όλα τα χρειάζεται, όλα του είναι απαραίτητα. Θέλει συνεχώς να αποκτά αγαθά, χωρίς όμως να μπορεί πολλές φορές να τα αποκτήσει. Η κοινωνία του δείχνει αυτά που πρέπει να έχει αλλά δεν του εξασφαλίζει τα μέσα δηλαδή τα χρήματα για να τα αποκτήσει. Έτσι το άτομο οδηγείται σε παραβατικές συμπεριφορές για να τα αποκτήσει ή πολλές φορές μαζεύει μέσα του τα απωθημένα απόκτησης ενός αγαθού, χάνει την αυτοεκτίμηση, νιώθει κατώτερος ή άχρηστος συγκριτικά με άλλους συμμαθητές του που ήδη τα έχουν αποκτήσει και κάποια στιγμή όλη αυτή η αποθηκευμένη απογοήτευση του βγαίνει σε επιθετικότητα και βία.
Το σχολείο αντανακλά την ευρύτερη κοινωνία την καθρεφτίζει και η σχέση τους είναι αμφίδρομη! Επιθετική κοινωνία σημαίνει επιθετικότητα στα σχολεία και όλο αυτό γίνεται ένας φαύλος κύκλος χωρίς τελειωμό. Οι ημερίδες που γίνονται στα σχολεία για την επιθετικότητα σίγουρα είναι μια σωστή και καλή κίνηση. Είναι μια κίνηση όμως πρόληψης που ίσως θα έπρεπε να είχε προηγηθεί της πράξης. Δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να δούμε ένα ακραίο κοινωνικό γεγονός να λάβει διαστάσεις ανησυχητικές και συνάμα τραγικές για να κάνουμε μια ημερίδα ενημέρωσης.

Συναγερμός λοιπόν μπαράζ συζητήσεων , τηλεοπτικές εκπομπές, αναλύσεις κοινωνιολόγων και εγκληματολόγων και έχω μια απορία τώρα ανακαλύψατε τους κοινωνικούς επιστήμονες; Πριν δεν υπήρχαν ή μήπως η Ελληνική κοινωνία δεν έχει αποδεχτεί την αξία τους; Γιατί τους θυμόμαστε κάθε φορά που συμβαίνει κάτι; Αλήθεια στο γιατρό πάει κάποιος μόνο όταν αρρωσταίνει; Δεν πάει και για τσεκάπ δηλαδή για προληπτικό έλεγχο;

Κοινωνιολόγοι και εγκληματολόγοι χωρίς να θέλω να ευλογήσω τα γένια μου πρέπει κατά την άποψη τη δική μου και όχι μόνο να υπάρχουν σε όλα τα σχολεία. Από την πιο μικρή βαθμίδα μέχρι την ανώτερη. Θυμόσαστε το παράπονο του διευθυντή της Γαλακτοκομικής Σχολής για την μη ύπαρξη κοινωνικού επιστήμονα στη σχολή!

Και όμως τα πράγματα είναι κατανοητά και απλά. Όπως πχ τρώμε ανα τακτές ώρες χωρίς να αφήσουμε το στομάχι μας να πονάει έτσι ακριβώς πρέπει να προνοούμε και για τα κοινωνικά προβλήματα. Πρέπει να τα αναχαιτίζουμε πριν ακόμα λάβουν σάρκα και οστά στα αρχικά τους στάδια να τα εξολοθρεύουμε. Χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι και τώρα δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι.

Καταρχήν ότι συνέβη πρέπει να το δούμε με σοβαρότητα και να γίνει η αιτία να μην ξαναγίνει κάτι παρόμοιο. Έμφαση πρέπει να δοθεί στον πυρήνα της κοινωνίας την οικογένεια και το δεύτερο πυρήνα της το σχολείο. Είναι αδιανόητο στα πλαίσια του σχολικού χώρου να έχουμε φαινόμενα ακραίας βίας. Εκεί που ανοίγει ένα σχολείο κλείνει ή ανοίγει μια φυλακή; Η εγκληματικότητα ανηλίκων αυξάνεται και η ανοχή φαινομένων απλής βίας, η απόκρυψη επεισοδίων σε σχολεία είναι η σπίθα που θα ανάψει ίσως μια φωτιά στο μέλλον.

Χαρμπέα Ιωάννα κοινωνιολόγος/εγκληματολόγος