Ήδη από την εποχή του Μ. Κωνσταντίνου το σφιχταγκάλιασμα μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας, έδειξε πως δεν θα λειτουργούσε πάντοτε προς όφελος της Εκκλησίας και των εκκλησιαστικών πραγμάτων. Μπορεί ο Μ. Κωνσταντίνος να βρήκε στήριγμα στην ίδια την Εκκλησία, η οποία λειτουργούσε ως συνεκτική δύναμη των πολιτών και επωφελούταν της υλικής ενισχύσεως από το κράτος, όμως με τον τρόπο αυτό η Εκκλησία βρέθηκε υπό την κηδεμονία του κράτους.
Ζητήματα, όπως το ζήτημα του γάμου των ομοφυλόφιλων ζευγαριών, θέτουν την Εκκλησία σε απολογία. ‘’Ναι η απολογητική και μάλιστα κακής κοπής έχει γίνει δεύτερη φύση της Εκκλησίας’’, όπως έχει πει σε συνέντευξη του ο καθηγητής Θεολογίας Χρυσόστομος Σταμούλης. Η Εκκλησία δεν χρειάζεται καθόλου να κάθεται κάθε φορά στο σκαμνί απολογούμενη. Δεν είναι ο ρόλος της αυτός, κι όταν αυτό συμβαίνει, χρειάζεται να το αποτινάξει. Ο λόγος της είναι κατεξοχήν λόγος θεολογικός, αγιοπνευματικός κι έτσι καθίσταται συνάμα κοινωνικός και πολιτισμικός. Υπάρχει στον κόσμο αυτό, όμως δεν προέρχεται από αυτόν τον κόσμο (Ιω. 17,16).
Είναι άδικο να χαρακτηρίζεται ομοφοβική η Εκκλησία τη στιγμή που η κατεξοχήν πράξη κένωσης και θυσιαστικής αγάπης αποτελεί η ενσάρκωση του Θεού Λόγου. Επιπροσθέτως, το άνοιγμα της Εκκλησίας στον τότε εθνικό (ειδωλολατρικό) κόσμο μέσα από την Αποστολική Σύνοδο (49), το ανοιχτό πνεύμα του αποστόλου Παύλου στους λαούς της εποχής του (Α’ Κορ. 9, 20-23) και η υιοθεσία της θύραθεν παιδείας από τους Καππαδόκες και άλλους Πατέρες, αποτελούν αδιάψευστη μαρτυρία για την εναντίωση της Εκκλησίας σε ομοφοβικές τάσεις. Όλο το πνεύμα της Εκκλησίας, πνεύμα θείας χάριτος και ανοίγματος, χωρίς φοβικά σύνδρομα, στον κόσμο της κάθε εποχής μαρτυρεί την δυναμική του ευαγγελικού μηνύματος και την συντήρηση μιας παράδοσης ζωντανής μέσα στο διάβα των αιώνων. Και πράγματι, η συντήρηση, έννοια παρεξηγημένη, είναι χρήσιμη για να κρατά, να φυλάττει τον λόγο της αλήθειας, της παράδοσης και την ζωή του αληθινού πνεύματος.
Η Εκκλησία χαρακτηρίζεται από ορισμένους με επίμονο τρόπο ομοφοβική στο ζήτημα του γάμου των ομοφυλόφιλων και της τεκνοθεσίας. Φαίνεται η ίδια να δημιουργεί το πρόβλημα και να διαπράττει την αμαρτία. Όποιος δεν συμφωνεί με τον γάμο των ομοφυλόφιλων και την τεκνοθεσία είναι άραγε ομοφοβικός; Το δικαίωμα κάποιου σ’ έναν τέτοιο γάμο με ποιους όρους και προϋποθέσεις δεν αντιβαίνει στη λειτουργικότητα του δικαιώματος των άλλων να διαφωνούν και να υπάρχουν στον αντίποδα ενός τέτοιου γάμου;
Η Εκκλησία στο περιθώριο. Μάλιστα, στη συζήτηση που έγινε πρόσφατα στη Βουλή με τη συμμετοχή εκπροσώπων όλων των πολιτικών παρατάξεων, εκπροσώπων των ΛΟΑΤΚΙ, ψυχολόγων, παιδοψυχιάτρων και άλλων επιστημόνων, η Εκκλησία δεν καλέστηκε να συμμετέχει και να καταθέσει τον λόγο της. Η Πολιτεία για άλλη μία φορά με τρόπο υποκριτικό έθεσε στο περιθώριο μιας τέτοιας συζήτησης την Εκκλησία. Η Εκκλησία, βλέπετε, για την Πολιτεία έχει ρόλο ύπαρξης μόνο όταν πλησιάζουν οι εκλογές, μόνο όταν η ίδια με το τεράστιο κοινωνικό της έργο καλύπτει τις χρόνιες αδυναμίες της Πολιτείας περί κοινωνικής πρόνοιας και αλληλεγγύης. Έχει ειπωθεί κατά καιρούς πως ένας χωρισμός Εκκλησίας και Πολιτείας θα έβγαζε την Εκκλησία πιο δυνατή, θα της έδινε περισσότερη ελευθερία και θα μπορούσε να ορθώσει το ανάστημα που της ταιριάζει, έτσι ακριβώς όπως αυτό ορίζεται από την φύση της. Κι αν κάποιος δεν τολμά να πραγματώσει έναν τέτοιο χωρισμό, αυτή είναι η Πολιτεία.
Ο ρόλος της Εκκλησίας είναι πρωτίστως πνευματικός. Από εκεί βέβαια απορρέει ο κοινωνικός της ρόλος, αφού υπάρχει, κινείται και δραστηριοποιείται μέσα σε τούτη την κοινωνία και τούτο τον κόσμο. Αν δούμε τον ρόλο που επιτελεί η Εκκλησία μέσα στην κοινωνία, κάθε άλλο παρά ομοφοβικός χαρακτηρίζεται. Η Εκκλησία στηρίζει έμπρακτα τις οικογένειες στην Θράκη, παρέχοντας σ’ αυτές επίδομα τρίτου τέκνου. Στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών και στις Μητροπόλεις λειτουργούν κέντρα στήριξης της οικογένειας, ιδρύματα για απόρους, φιλανθρωπικά ιδρύματα, στέγες γερόντων, κέντρα συμπαραστάσεως και παλιννοστούντων και μεταναστών, τράπεζες αγάπης σε περισσότερες από 200 ενορίες που λειτουργούν καθημερινά, ενοριακά καταστήματα ρουχισμού, εκκλησιαστικά ιδρύματα αποκατάστασης άπορων άγαμων νέων κοριτσιών, ίδρυμα για άγαμες μητέρες, βρεφονηπιακοί σταθμοί σε πάνω από 19 ενορίες, νοσοκομειακά ιδρύματα, ενοριακά ιατρεία, τράπεζες αίματος σε πάνω από 30 ενορίες, ξενώνες απόρων και αστέγων, ιδρύματα για τους εξαρτημένους από τα ναρκωτικά, πάνω από 80 γηροκομεία, πάνω από 10 ορφανοτροφεία, πάνω από 10 φοιτητικές στέγες, πάνω από 15 ιδρύματα που παρέχουν οικονομικά βοηθήματα σε φοιτητές και σπουδαστές, πάνω από 50 κατασκηνώσεις, πάνω από 1ο θεραπευτήρια χρονίως πασχόντων, ιδρύματα για άτομα με ειδικές ανάγκες και άλλα πολλά.
Αυτό το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας που σημαίνει την ενσάρκωση του πνευματικού της ρόλου χαρακτηρίζεται ως ομοφοβικό; Μήπως αποτελεί μαρτυρία προόδου, εξέλιξης των εκκλησιαστικών δομών μέσα στην πολυπολιτισμική κοινωνία που ζούμε και εχέγγυο για την κοινωνική συνοχή; Εν τέλει, αν όλα τα παραπάνω χαρακτηρίζονται ως ομοφιβικά, τότε ο προοδευτισμός των ημερών μας καθίσταται συνώνυμος ιδεοληψιών και αγκυλώσεων κοινωνικών.
Αν η Εκκλησία προτάξει την απολογητική της ως απάντηση στις σύγχρονες προκλήσεις και στα σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα, θα απολέσει και την αυθεντικότητά της και την αλήθειά της. Εκείνο που χρειάζεται να προστατευθεί δεν είναι ο ιερός θεσμός της οικογένειας. Δεν είναι ιεροί οι θεσμοί. Ιερά είναι τα πρόσωπα που συγκροτούν τους θεσμούς. Η Εκκλησία έχει με το μέρος της και την αλήθεια και το βάρος της ιστορικής πραγμάτωσης των γεγονότων διά του αληθινού πνεύματος, του Αγίου Πνεύματος. Η παρουσία της στον δημόσιο χώρο δεν απειλεί κανενός την προοπτική. Είναι και κάτι άλλο. Κατά πόσο η Πολιτεία θέλει την Εκκλησία στον φυσικό της χώρο, στις αγορές και στις πλατείες;
Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (Θεολόγος, Βαλκανιολόγος)
Εφημέριος Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου Διάβας – Ι.Μ. Σταγών & Μετεώρων