Ένα ταξίδι στο ηλιακό μας σύστημα. Από τον Ήλιο στον Κόκκινο πλανήτη. Τα τελευταία 60 χρόνια ο Άρης έχει σχεδόν μονοπωλήσει το εξερευνητικό ενδιαφέρον του ανθρώπου, γιατί εξαρχής προοριζόταν, μετά τη Σελήνη, να είναι ο επόμενος στόχος μιας επανδρωμένης αποστολής.
Ονομάζομαι Δημήτρης Νάστος και η αγάπη μου για το Ηλιακό Σύστημα είναι μεγάλη. Το βίντεο που θα δείτε είναι 100% επεξεργασμένο από εμένα και προσπάθησα να αναπαραστήσω όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστικά μπορούσα ένα ταξίδι από τον Ήλιο στον Κόκκινο πλανήτη. Η επεξεργασία βίντεο γίνεται πάντα στα πλαίσια ενός χόμπι που μ’ έχει συναρπάσει αρκετά τα τελευταία χρόνια. Ακολουθεί κείμενο με αποσπάσματα από διάφορα βιβλία Αστροφυσικής που διαθέτω και εικόνες μέσα από το βίντεο.
Κάθε σχόλιο και κριτική καλοδεχούμενα.
Πριν από περίπου 5 δισεκατομμύρια χρόνια, σε ένα βραχίονα του Γαλαξία μας, άρχισε να σχηματίζεται το ηλιακό σύστημα όπου χρειάστηκαν αρκετές δεκάδες χιλιάδες χρόνια για να πάρει μορφή και να γίνει αυτό που βλέπουμε σήμερα.
Ο Ήλιος είχε πάρει πια τη θέση του ανάμεσα στα άλλα άστρα του Γαλαξία μας και είναι τόσο παρών στη ζωή μας, που σχεδόν ξεχνάμε ότι είναι ουράνιο αντικείμενο και ο πιο κοντινός μας αστέρας. Ηλιακές κηλίδες με έντονο μαγνητικό πεδίο, εκλάμψεις που δημιουργούν τόξα, προεξοχές που μοιάζουν με φλόγες, ρεύματα ηλεκτροφόρου πλάσματος, είναι μερικά από τα εντυπωσιακά φαινόμενα της ηλιακής δραστηριότητας, που δεν μπορούν να παρατηρηθούν από ανθρώπινο μάτι διότι η θερμότητα και το φως είναι τόσο εκτυφλωτικά που δεν επιτρέπουν παρατηρήσεις. Σε απόσταση μικρότερη από 60 εκατομμύρια χιλιόμετρα από τον Ήλιο, διαγράφει την τροχιά του ο πρώτος και μικρότερος πλανήτης του ηλιακού συστήματος, ο Ερμής.
Χωρίς ατμόσφαιρα και με πολλούς κρατήρες, ο Ερμής μοιάζει εντυπωσιακά με τη Σελήνη! Η θερμοκρασία είναι πολύ ψηλή στο ημισφαίριο που είναι στραμμένο προς τον Ήλιο (427°C), αλλά κατεβαίνει απότομα στη σκοτεινή πλευρά (-180°C). Όμως ο Ερμής δεν είναι ο πιο θερμός πλανήτης. Η Αφροδίτη, ο δεύτερος πλανήτης του ηλιακού συστήματος, φτάνει σε πιο υψηλές θερμοκρασίες, λόγω του τρομερού φαινομένου του θερμοκηπίου που επικρατεί εκεί.
Η Αφροδίτη κρύβει τα μυστικά της κάτω από ένα αδιαπέραστο ατμοσφαιρικό πέπλο, που εμποδίζει όλα τα οπτικά όργανα να παρατηρήσουν την επιφάνειά της. Η ατμόσφαιρα, που είναι πλούσια σε διοξείδιο του άνθρακα, εγκλωβίζει την ηλιακή ακτινοβολία που διεισδύει στο εσωτερικό της. Η θερμότητα δεν μπορεί πλέον να εξέλθει, παγιδεύεται ολοκληρωτικά στην επιφάνειά της, κι έτσι η θερμοκρασία συνεχώς ανεβαίνει με αποτέλεσμα έναν πανέρημο υπέρθερμο πλανήτη. Υπάρχει πιθανότητα στο παρελθόν η Αφροδίτη και η Γη να έμοιαζαν αρκετά μεταξύ τους. Η δημιουργία όμως της ζωής πάνω στον πλανήτη μας τον άλλαξε τελείως κι έτσι έχουμε μπροστά μας ένα πραγματικά παράξενο «δίδυμο» πλανητών: την Αφροδίτη, μία στείρα κόλαση, και τη Γη, έναν παράδεισο ζωής.
Η παρουσία του νερού σε υγρή κατάσταση, η βιόσφαιρα που είναι πλούσια σε φυτικά και ζωικά είδη, η ατμόσφαιρα που αποτελείται κυρίως από άζωτο και οξυγόνο, το στρώμα του όζοντος που απορροφά την υπεριώδη ακτινοβολία του Ήλιου, είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά που κάνουν τον πλανήτη μας κατάλληλο για την ανάπτυξη ζωής. Η Γη, ο τρίτος πλανήτης του ηλιακού συστήματος, διαθέτει έναν μόνο φυσικό δορυφόρο, τη Σελήνη, η οποία μας γοητεύει με τη μεταβαλλόμενη μορφή της.
Κατά την διάρκεια μιας ολικής ηλιακής έκλειψης, η Σελήνη ρίχνει μια σκιά σε μέρος της Γης κι αυτή η σκιά δημιουργεί ένα μονοπάτι στον πλανήτη μας.
Δυστυχώς όμως οι μετρήσεις των τεχνητών δορυφόρων μάς έχουν επισημάνει καταστροφές τεραστίων διαστάσεων στο στρώμα του όζοντος και αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα κατά 25% τα τελευταία 100 χρόνια. Οι αστροναύτες είχαν την ευκαιρία να παρατηρήσουν από πρώτο χέρι την τεράστια αυτή καταστροφή γιατί από εκεί ψηλά βλέπει κανείς πόσο λεπτό είναι το στρώμα της γήινης ατμόσφαιρας σε σχέση με το υπόλοιπο μέγεθος του πλανήτη μας, αφού, σε συγκριτικό μέγεθος, δεν έχει καν το πάχος που έχει το κέλυφος ενός αυγού. Ο κώδωνας του κινδύνου έχει χτυπήσει και είναι πια στο χέρι μας και μόνο να απαιτήσουμε το σταμάτημα αυτής της αλόγιστης καταστροφής τού μέχρι τώρα πανέμορφου διαστημόπλοιου που μας μεταφέρει εδώ και εκατομμύρια χρόνια στο αέναο ταξίδι του στο Διάστημα. Βέβαια υπάρχει μεγάλη ένταση ανάμεσα σε όσους ονειρεύονται ένα «δεύτερο σπίτι» και σε εκείνους που δίνουν προτεραιότητα σε αυτό που έχουμε τώρα. Κάποιοι πιστεύουν ότι χρειαζόμαστε έναν «εφεδρικό πλανήτη», σε περίπτωση που υπάρξει ο κίνδυνος να καταστραφεί η Γη. Ωστόσο, πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι τα τρισεκατομμύρια που απαιτούνται για μια πιθανή αποικία στον Άρη θα μπορούσαν να δαπανηθούν καλύτερα, επενδύοντας σε ανανεώσιμες μορφές ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ή την ενίσχυση των πλανητικών αμυντικών μας σε περίπτωση σύγκρουσης με έναν αστεροειδή.
Ο «Κόκκινος Πλανήτης», όπως συχνά ονομάζεται, είναι ο τέταρτος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος, ίσος με το μισό του πλανήτη μας, με πολύ αραιή ατμόσφαιρα, ερημικός, κρύος, άγονος, κατεστραμμένος, εκτεθειμένος στην ακτινοβολία περίπου 100 φορές περισσότερο από τη Γη και όλο σχεδόν το νερό υπάρχει σε μορφή πάγου. Ο υδάτινος πάγος είναι ορατός μόνο στο βόρειο πολικό παγοκάλυμμα. Λίγο νερό σε υγρή μορφή μπορεί να εμφανιστεί παροδικά στην σημερινή επιφάνεια του Άρη, αλλά περιορίζεται σε ίχνη υγρασίας διαλυμένης στην ατμόσφαιρα. Όσον αφορά τις στοιχειώδεις μορφές ζωής, το θέμα παραμένει ανοιχτό και η πιθανότητα να βρεθούν στο υπέδαφος του πλανήτη δεν μπορεί να αποκλειστεί εντελώς, προκαλώντας έντονες διαφωνίες ακόμη και μεταξύ των επιστημόνων. Το χρώμα του πλανήτη είναι έντονα κόκκινο και οφείλεται στα οξείδια σιδήρου που περιέχουν οι βράχοι του γιατί, καθώς οξειδώνεται, ο σίδηρος αποκτά κοκκινωπό χρώμα, όπως η σκουριά. Στον Άρη υψώνεται το όρος Όλυμπος που είναι και το ψηλότερο βουνό του ηλιακού συστήματος με ύψος 27 χλμ. (3 φορές το υψόμετρο του Έβερεστ).
Όταν γίνεται λόγος για το ηλιακό σύστημα, ο νους μας πηγαίνει αμέσως στον Ήλιο και στη συνοδεία των πλανητών του. Στην πραγματικότητα, όμως, γύρω από τον Ήλιο περιφέρεται ένας τεράστιος αριθμός αστεροειδών, των οποίων η τροχιά βρίσκεται επικίνδυνα κοντά σε αυτή του πλανήτη μας. Αυτοί οι αστεροειδείς ονομάζονται «Γεωπλήσια Αντικείμενα» και αρκεί μια μικρή βαρυτική διαταραχή για να γίνει οποιοσδήποτε από αυτούς βλήμα που κατευθύνεται με ορμή προς τη Γη. Σήμερα καταγράφονται αρκετοί κρατήρες γιγάντιων συγκρούσεων στην επιφάνεια του πλανήτη μας που έγιναν στο παρελθόν. Θα μπορούσαν άραγε να ξανασυμβούν συγκρούσεις και στο μέλλον; Η απάντηση δυστυχώς είναι ναι!
Ο μεγαλύτερος όμως αριθμός αστεροειδών βρίσκεται συγκεντρωμένος σε μια περιοχή ανάμεσα στις τροχιές του Άρη και του Δία. Η περιοχή αυτή ονομάζεται «Κύρια Ζώνη των Αστεροειδών» και αποτελείται κυρίως από πυριτικούς βράχους και μέταλλα.
Οι αστεροειδείς θεωρούνται κατάλοιπα από το σχηματισμό του Ηλιακού συστήματος. Το μέγεθός τους ποικίλλει από λίγες δεκάδες μέτρα μέχρι εκατοντάδες χιλιόμετρα και συνήθως έχουν ακανόνιστο σχήμα που μοιάζει με πατάτα.
Γράφει ο Δημήτριος Νάστος
