Είναι το αίτημα των πικρών ημερών και των άκοπων περιπάτων. Και όσο ο άνθρωπος απομακρύνεται από τον Θεό και τον συνάνθρωπο του, τόσο αυτό το αίτημα υπενθυμίζει πως η κάθε σταύρωση είναι μωρία.
Κι αυτό το τελευταίο, δεν αποτελεί ύβρη. Είναι η αλήθεια. Έτσι, όπως την αναδεικνύει ο απόστολος Παύλος στην Α’ προς Κορινθίους επιστολή. Εκεί, λοιπόν, στην αρχή της επιστολής, ο Παύλος, λέει κάτι συνταρακτικό: «Το κήρυγμα περί του σταυρού σ’ εκείνους που χάνονται είναι μωρία, αλλά σ’ εμάς που σωζόμαστε είναι δύναμη Θεού» (Α’ Κορ. 1, 18). Ο Παύλος, στη συνέχεια των λόγων του αναφέρεται στη σοφία του κόσμου και στη σοφία του Θεού και αυτό φέρνει στο νου το «ἐγὼ ἐκ τοῦ κόσμου οὐκ εἰμί» (Ιω. 17, 16). Η τελευταία σημείωση είναι καταλυτική για όσα ακολουθούν.
Από τα παραπάνω, λοιπόν, γίνεται σαφές πως είναι άλλο το πνεύμα του κόσμου και άλλο το πνεύμα του Θεού. Αυτό δεν σημαίνει, επουδενί, στραγγάλισμα του κόσμου, αφαίμαξη οποιασδήποτε κοινωνικότητας, εξορία όλων όσων προέρχονται από αυτόν τον κόσμο. Η διαφορά έγκειται στον τρόπο αντίληψης. Και πάντα, είναι αυτός ο τρόπος που ξεχωρίζει τα πράγματα. Είναι άλλο το πνεύμα του κόσμου και άλλο το πνεύμα του Σταυρού, τον οποίο εορτάζουμε αυτή την Κυριακή, την Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης.
Το πνεύμα του κόσμου εμφορείται μιας δικαιϊκής τάξης, μίας ισότητας και ισονομίας, οι οποίες αποτελούν μέρη ενός νόμου, ενός νόμου κοσμικού. Αυτός ο κοσμικός νόμος, αυτή η σοφία του κόσμου, βάζει τον άλλον απέναντι και τον χτυπά. Ο άλλος φταίει, ο άλλος παρανόμησε, ο άλλος αστόχησε, αυτός ο άλλος φταίει, όχι εγώ, κι αυτός ο άλλος πρέπει να τιμωρηθεί. Η λογική του Θεού δεν είναι αυτή. Η λογική αυτή έχει μωρία. Έρχεται και σου λέει: «Ο αθώος θα μπει στη θέση των άδικων και παρανόμων. Θα πάρει τη θέση τους. Θα μπει στο λάθος τους και θα το σηκώσει. Κι ας μην φταίει, κι ας μην είναι υπεύθυνος, κι ας μην του αναλογεί μία τέτοια καταδίκη». Αυτή είναι η λογική του Σταυρού.
Μήπως ο Χριστός ήταν υπαίτιος για όσα του καταλόγιζαν και σταυρώθηκε; Ποιο ήταν το έγκλημα Του; Παρανόμησε; Αδίκησε; Εγκλιμάτισε; Τίποτε από όλα αυτά. Μήπως δεν γνώριζε πως είναι δίκαιος, σοφός, ενάρετος; Ή μήπως δεν μπορούσε να αποφύγει τη σταυρική θυσία; Γνώριζε πολύ καλά πως η θέση Του είναι πάνω στον Σταυρό. Και γνώριζε, επίσης, πως δεν υπάρχει άνετη θέση πάνω στον Σταυρό. Γνώριζε και κάτι άλλο∙ πως ήταν δίκαιο αυτό που γινόταν! Ήθελε να αποφύγει, βέβαια, τη δοκιμασία αυτή, αλλά έκανε υπακοή στο θέλημα του Πατρός Του (Λουκ. 22, 42).
Για τον Χριστό, ο Σταυρός στέκεται άρρηκτα συνδεδεμένος με το αίσθημα περί δικαιοσύνης. Κι ενώ για την κοσμική σοφία δικαιοσύνη είναι να σταυρωθεί εκείνος που φταίει, για τη σοφία του Θεού, τη λογική του Θεού, σταυρώνεται ο αθώος. Δεν είναι παράλογο αυτό; Ποιος ακολουθεί έναν Θεό που ζητάει να σταυρωθούν οι δίκαιοι; Ποιος επιδιώκει να σταυρωθεί στη θέση εκείνου που έσφαλλε; Αυτά όλα δεν έχουν λογική για τον κόσμο. Όμως, ο Θεός «ἐκ τοῦ κόσμου τούτου» (Ιω. 17, 16). Επομένως, είναι άλλη η λογική του Θεού. Δεν έχει φιλαυτία, δεν λέει έφταιξες, πρέπει να πληρώσεις το τίμημα. Τί λέει; Αμάρτησες; Εγώ σταυρώνομαι για ‘σένα! Αγνόησες τον λόγο μου; Εγώ θα χτυπηθώ και θα υβριστώ. Με αρνήθηκες; Εγώ θα θυσιαστώ για να σου χαρίσω αιώνια ζωή. Δεν έχει λογική ο Σταυρός. Έχει αγάπη, που φτάνει έως και παράλογα πράγματα, προκειμένου να σωθεί ο άνθρωπος.
Η σύγχρονη εποχή κραυγάζει δυνατά με πάθος πως ο Χριστός σταυρώθηκε για τον Εαυτό Του. Ο αθεϊστής δεν έχει υποψιαστεί το μέγεθος του Σταυρού, ένα μέγεθος ανάλογο της αγάπης του Θεού για το δημιούργημα Του. Βλέπει τον Χριστό στον Σταυρό και βλέπει έναν άνθρωπο που θέλει να υποφέρει. Αδυνατεί να αντιληφθεί τη λειτουργικότητα της σταυρικής θυσίας. Κι αν κάτι πάει να υποψιαστεί, αρνείται να μπει στη θέση του εσταυρωμένου. Ποιος θέλει να σταυρωθεί; Ποιος επιλέγει τη δοκιμασία του πόνου, ενώ την ίδια στιγμή είναι στο χέρι του να γλιτώσει κάθε ευθύνη που δεν του αναλογεί; Αυτό δεν λέει ο κόσμος σήμερα; Αυτός σταυρώθηκε για τον Εαυτό Του. Τί μας νοιάζει εμάς που επέλεξε έναν τέτοιο θάνατο, χωρίς να φταίει, ενώ μπορούσε να γλιτώσει απ’ αυτόν; Αυτή δεν είναι η λογική του κόσμου; Αυτή δεν είναι η σοφία του; Ποιος λέει, σήμερα, παίρνω πάνω μου την ευθύνη, για κάτι που δεν φταίει; Είσαι τρελός! Αυτό φωνάζει η κοινωνία. Εδώ λέμε να αποφύγουμε κι αυτά για τα οποία έχουμε φταίξει κι εσύ ρίχνεις κι άλλο βάρος πάνω σου;
Ο Χριστός δεν σκέφτεται έτσι. Αυτό που δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε να δει ο Michael Onfray, όταν διερωτόταν «πώς μπορεί να δημιουργηθεί ένα όραμα για τον κόσμο με βάση τη λατρεία ενός σταυρωμένου, ακρωτηριασμένου, πληγωμένου, ταπεινωμένου, κατακομματιασμένου πτώματος;», το βλέπει εκείνος που πιστεύει στη θεότητα του Χριστού. Το βλέπει εκείνος που μπαίνει στη θέση, στην αδικία του άλλου, ακόμη κι όταν αυτή η αδικία γίνεται σε βάρος του. Αυτή είναι η μωρία του Σταυρού. Στην πραγματικότητα, σοφία είναι γιατί έχει να κάνει με το πρόσωπο του Χριστού. Είναι ο Σταυρός η δίκαιη κατάληξη όσων πρέπει να πληρώσουν για τα λάθη τους; Ναι, έτσι είναι, για τη σοφία του κόσμου. Για τον π. Ν. Λουδοβίκο, ο Σταυρός είναι «η επανάσταση του να δικαιώνω εγώ τους άλλους».
Εφημέριος Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου Διάβας
π. Ηρακλής Αθ. Φίλιος (Βαλκανιολόγος, Θεολόγος)