Κύρια σημεία της ομιλίας του Κωνσταντίνου Χολέβα στην εκδήλωση για την 25η Μαρτίου

Με αφορμή την ομιλία του εξαίρετου πολιτικού επιστήμονα κ. Χολέβα για το Ελληνορθόδοξο 1821, στις 25 Μαρτίου 2015, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την Εθνική Παλιγγενεσία,

Με αφορμή την ομιλία του εξαίρετου πολιτικού επιστήμονα κ. Χολέβα για το Ελληνορθόδοξο 1821, στις 25 Μαρτίου 2015, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την Εθνική Παλιγγενεσία, που οργανώθηκαν από την Ιερά Μητρόπολη Σταγών και Μετεώρων και το Δήμο Καλαμπάκας, θα θέλαμε να σταθούμε στα κύρια σημεία της ομιλίας και να επισημάνουμε την ιδιαιτερότητα της Ελληνικής Επανάστασης σε αντιδιαστολή με τη Γαλλική.

Πρώτος που αντιλαμβάνεται τον χαρακτήρα της Ελληνικής επανάστασης είναι ο αγωνιστής Θεόδωρος Κολοκοτρώνης που παρατηρεί πως ενώ η Γαλλική Επανάσταση είναι ουσιαστικά ταξική εμφύλια διαμάχη, η Ελληνική Επανάσταση ενώνει το έθνος εναντίον του αλλοεθνούς και αλλοθρήσκου κατακτητή. Η Γαλλική Επανάσταση εναντιώνεται στο ρωμαιοκαθολικό κλήρο, ενώ οι Έλληνες επαναστάτες αγωνίσθηκαν μαζί με την Εκκλησία για την Εκκλησία.

Ως εκ τούτου η μεγάλη Ελληνική Επανάσταση δεν μπορεί να θεωρηθεί γνήσιο πνευματικό τέκνο του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επαναστάσεως, καθότι η ιστορική έρευνα έχει καταγράψει δεκάδες επαναστατικά κινήματα επί Τουρκοκρατίας, πολύ πριν τη Γαλλική Επανάσταση, και έχει αποδείξει ότι οι πνευματικές προϋποθέσεις του 1821 βασίζονται σε μια σύνθεση της ελληνορθόδοξης παράδοσης του λαού μας με αντιλήψεις που ήλθαν από τη Δύση. Η σύνθεση αυτή ονομάσθηκε Ελληνικός Διαφωτισμός και έχει σημαντικές διαφορές από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό. Οι Έλληνες που επηρεάσθηκαν από τον Διαφωτισμό ήσαν επιλεκτικοί και όχι τυφλοί αντιγραφείς. Ακόμα και ο Αδαμάντιος Κοραής, ο οποίος έζησε πολλά χρόνια στο Παρίσι και θεωρείται από πολλούς πανεπιστημιακούς ως φορέας του δυτικού πνεύματος και σφοδρός πολέμιος του κλήρου, ασκεί αυστηρή κριτική στη Γαλλική Επανάσταση για τις αθεϊστικές ιδέες της και τις αντιχριστιανικές ενέργειές της (π.χ. ιεροσυλίες στην Παναγία των Παρισίων κ.ά.).

Η κύρια στρέβλωση της «πολιτικά ορθής» ιστορικής άποψης είναι ότι η Γαλλική Επανάσταση αφύπνισε τον Ελληνισμό και του καλλιέργησε εθνική συνείδηση. Ωστόσο, αυτή η άποψη παραβλέπει το γεγονός ότι οι ιδεολογικοί και πολιτικοί προσανατολισμοί του υπόδουλου Γένους συνδέονται αναπόσπαστα με το άμεσο και το απώτερο ιστορικό παρελθόν του και συνυφαίνονται με τις ιστορικές του περιπέτειες, τις οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις, τις εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες που κάθε φορά επικρατούσαν.

Σταθερός παράγοντας ήταν η παράδοση που είχε κατά τους προηγούμενους αιώνες προφυλάξει το Γένος από τον αφανισμό. Βασικά συστατικά της ήταν η ορθόδοξη πίστη ως συνεκτικός κρίκος, η κοινή γλώσσα, ο ελληνικός χώρος και ο λαός με την ιστορική του συνέχεια, οι πατροπαράδοτοι θεσμοί και παραδόσεις, η συλλογική μνήμη του κοινού παρελθόντος, η κοινή μοίρα του παρόντος, οι κοινές ελπίδες για το μέλλον. Η διαμορφωμένη μετά την Άλωση συνοχή του Ελληνισμού έχει ως σταθερές συνιστώσες τη Βυζαντινή Ρωμαίικη κληρονομιά και τους αρχαίους Έλληνες, τιμωρούς των Περσών (που τώρα ταυτίζονται με τους Τούρκους) με τον Μ. Αλέξανδρο.

Ο υπόδουλος Ελληνισμός γαλουχείται με τους θρύλους του μαρμαρωμένου βασιλιά, ψέλνει τον Ακάθιστο Ύμνο, εικονίζει στους τοίχους των εκκλησιών σκηνές από αυτόν καθώς και αρχαίους Έλληνες φιλόσοφους στους νάρθηκες, ονομάζει ελληνικά τα απομεινάρια των αρχαίων μνημείων, μαθαίνει τέλος στα σχολεία ότι κάποτε σε αυτόν τον τόπο έζησαν μεγάλοι άνδρες. Η παιδεία που αναγεννάται αυτήν την περίοδο σ’ όλα τα μήκη και πλάτη του Ελληνισμού παίζει τον πιο αποφασιστικό ρόλο.

Η συμβολή της Εκκλησίας στη διατήρηση της εθνικής συνείδησης, στο να μην αφομοιωθεί ο Ελληνισμός μέσα στις δύσκολες συνθήκες της κατάκτησης, είναι επίσης καθοριστική. Η Ορθόδοξη Εκκλησία συντελεί στη διαμόρφωση της συνειδήσεως και των τοπικών θεσμών. Στην Καππαδοκία πολλοί Έλληνες αναγκάσθηκαν να μιλούν τουρκικά, αλλά διατηρώντας την ορθόδοξη πίστη και τελώντας τη θεία λειτουργία στην ελληνική γλώσσα διαφύλαξαν την ελληνικότητά τους. Των Ελλήνων οι κοινότητες, στο υπόδουλο Γένος και στη διασπορά, υπήρξαν προέκταση της ενορίας. Με επίκεντρο τον ναό, ο υπόδουλος Ελληνισμός οργάνωνε την αυτοδιοίκηση και το εμπόριό του και εξέλεγε δημοκρατικά τους προκρίτους του.

Οι νεομάρτυρες είναι συγχρόνως και οι πρώτοι εθνικοί ήρωες του Νέου Ελληνισμού. Δέκα χρόνια πριν από τη Γαλλική Επανάσταση, ένας ορθόδοξος ιερομόναχος βρήκε μαρτυρικό θάνατο, αφού είχε μιλήσει στους Έλληνες για το «ποθούμενον», την ελευθερία.

Το 1821 οφείλει πολύ περισσότερα στον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό και τους νεομάρτυρες, παρά στα ευρωπαϊκά «φώτα».