Καλαμπάκα – Ξεκίνησε το 28ο Πανελλήνιο Αντάμωμα Βλάχων

Με την Ημερίδα “Οι Βλάχοι των Σταγών” ξεκίνησε την Πέμπτη 28 Ιουνίου το 28ο Πανελλήνιο Αντάμωμα Βλάχων που πραγματοποιείται στην Καλαμπάκα και την Καστανιά 28 Ιουνίου έως 1η Ιουλίου.

Τοπικές Ειδήσεις

Από admin Δημοσίευση Ιούν 28, 2012 -22:47

Την έναρξη των εργασιών έκανε ο κ. Μαγειρίας Μιχάλης, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Βλάχων και ακολούθησε χαιρετισμός του Δημάρχου Καλαμπάκας κ. Δημήτρη Σακελλαρίου.

Εισηγητές της Ημερίδας ήταν οι κ.κ Αγορίτσας Δημήτριος ιστορικός, Καλούσιος Δημήτριος ιστοριοδίφης, Λαϊτσος Στέργιος ιστορικός, Μαντζανά Κρυσταλλία αρχαιολόγος, Τσουρής Ιωάννης αρχαιολόγος και ανέφεραν τα παρακάτω:

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Γ. ΚΑΛΟΥΣΙΟΣ, Βλαχική παράδοση του Ασπροποτάμου

H ανακοίνωση εστιάζει, στα στενά πάντοτε πλαίσια του διατιθέμενου χρόνου, στα ακόλουθα θέματα. Την περιοδεία του πατρο-Κοσμά στον Ασπροπόταμο, όπου διατηρείται η ανάμνησή του και έχουν στηθεί σχετικά μνημεία. Τις χαρακτηριστικές λαϊκές παραστάσεις τιμωρίας των αμαρτωλών στα παραδοσιακά ξυλόγλυπτα που στολίζουν τα εκκλησιαστικά μνημεία της περιοχής. Τα εντυπωσιακά καμπαναριά των εκκλησιών μαρτυρούν ότι οι κάτοικοι ενδιαφέρθηκαν για τον στολισμό των εκκλησιών και οι ιερείς κράτησαν άσβεστη την φλόγα της πίστης. Μια σειρά στοιχείων συνηγορούν στην άποψη ότι οι Βλάχοι του Ασπροποτάμου ανέδειξαν εξαίρετους μεταλλοτεχνίτες, διέπρεψαν στα γράμματα και οπωσδήποτε υπήρξαν λαμπροί και βαθιά θρησκευόμενοι άνθρωποι.

ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΑ ΜΑΝΤΖΑΝΑ – ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΟΔΟΥΛΟΣ, Μνημειακές διαδρομές στον ορεινό όγκο της νότιας Πίνδου

Η νότια Πίνδος μπορεί να δείχνει απροσπέλαστη αλλά παντού υπάρχουν μονοπάτια και δίοδοι – τα περάσματα που δημιούργησαν όσοι την έζησαν και την ζουν και όσοι μετακινήθηκαν και μετακινούνται από αυτήν και μέσα σ’ αυτήν. Λόγω της ιδιαιτερότητας της περιοχής και λόγω της πρόσκαιρης διαμονής των κατοίκων της, φυσικό και επόμενο ήταν η λατρεία και η πίστη να προπορεύονται και να εκπροσωπούνται ποικιλοτρόπως.

Στην παρούσα ανακοίνωση επιχειρείται μια σύντομη διαδρομή στα μνημεία που διάσπαρτα στο όγκο της Πίνδου παίζουν το ρόλο του καταφυγίου, για τον βοσκό που όλη μέρα περιδιαβαίνει ανάμεσα σε έλατα και οξυές, σε ρυάκια και λαγκάδια για να επιβιώσει και να διαβιώσει με το ποίμνιό του, ενώ στους οικισμούς έχουν τη θέση των ενοριακών ναών. Μελετώντας τους ναούς και τις μονές διαπιστώνουμε, ότι τα περισσότερα από αυτά είναι αφιερωμένα σε αγίους ή εορτές, που τιμώνται τους θερινούς μήνες κι αυτό όχι άσχετο με τη διαμονή και τις συνθήκες διαβίωσης. Μικροί ναοί, καθολικά μεγάλων μνημειακών συγκροτημάτων, κειμήλια που διασώζονται και φυλάσσονται σε νεότερους ναούς αλλά και τοξωτά γεφύρια που γεφυρώνουν τον Αχελώο και τον Ασπροπόταμο συνδυάζουν αρχιτεκτονική, ζωγραφική, τρόπους ζωής κάθε εποχής και αναδεικνύονται το καθένα μέσα από την μνημειακή υπόσταση αλλά και τη θέση όπου οι χορηγοί ή οι μάστορες της εποχής έκριναν ότι έπρεπε να αφήσουν τη σφραγίδα τους.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΙΟΥΡΗΣ, Οι επιγραφές της Μονής Κλεινοβού Καλαμπάκας. Ζητήματα τέχνης και ταυτότητας τον 18ο αιώνα

Από τη μονή των Αγίων Αποστόλων Κλεινοβού Καλαμπάκας σώζεται μόνο το καθολικό. Ο χρόνος ανέγερσής του μπορεί να τοποθετηθεί στα μέσα του 18ου αιώνα, ενώ ο τοιχογραφικός διάκοσμος ολοκληρώθηκε σε δύο φάσεις: η πρώτη το 1784-1788 και η δεύτερη το 1820, έργο του Σαμαριναίου ζωγράφου Μιχαήλ Αναγνώστου. Με τη μονή και ειδικά με την τοιχογράφηση του καθολικού συνδέεται και ο καταγόμενος από τον Κλεινοβό μητροπολίτης Παΐσιος. Οι πληροφορίες που παρέχουν οι επιγραφές του ναού, μεταξύ των οποίων και μία στα βλάχικα, σε συνδυασμό με τα δεδομένα του ζωγραφικού διακόσμου, καταδεικνύουν την επιλογή των συγκεκριμένων ζωγράφων και μαρτυρούν την προσπάθεια προσδιορισμού της καταγωγής των κτητόρων και της παιδείας αυτών.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Κ. ΑΓΟΡΙΤΣΑΣ, Η συμβολή του χειρόγραφου και αρχειακού πλούτου των μονών των Μετεώρων στην αποτύπωση της βλαχικής παρουσίας στη Δυτική Θεσσαλία κατά τη Βυζαντινή Περίοδο

Οι πλούσιες σε χειρόγραφα και έγγραφα των βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων βιβλιοθήκες των μονών των Μετεώρων αποτελούν σημαντική πηγή ιστορικών πληροφοριών για την παρουσία του βλαχικού στοιχείου στην Δυτική Θεσσαλία. Οι σχετικές αναφορές προέρχονται ως επί το πλείστον από έγγραφα του 12ου έως και του 14ου αιώνα (επίσημα φορολογικά έγγραφα, αυτοκρατορικά χρυσόβουλλα, πατριαρχικά σιγίλλια, επιστολές και διαθηκώα γράμματα) αφορώντα είτε στα δίκαια της επισκοπής Σταγών είτε στον χώρο της Σκήτης των Σταγών ή άλλως της Δούπιανης. Η μελέτη των εν λόγω εγγράφων παρέχει ενδιαφέροντα στοιχεία για την ιστορική γεωγραφία του ορεινού όγκου των Τρικάλων κατά την μέση και ύστερη Βυζαντινή Περίοδο. Με αφορμή την καταγραφή των ορίων και εν γένει των δικαίων της επισκοπής Σταγών μνημονεύονται για πρώτη φορά τοπωνύμια που διασώζονται έως τις μέρες μας και παράλληλα εξάγονται ενδιαφέροντα στοιχεία τόσο για την εκκλησιαστική οργάνωση και διοίκηση όσο και για την γλωσσική ταυτότητα των κατοίκων της περιοχής.

Στις παραπάνω μαρτυρίες των εκκλησιαστικών εγγράφων θα πρέπει να προσθέσουμε και αυτές σύγχρονων ή λίγο μεταγενέστερων από την εξεταζόμενη περίοδο κειμένων χρονογραφικού χαρακτήρα, όπως τα «Συγγράμματα ἱστορικά» ή κοινώς λεγόμενα «Χρονικά» των Μετεώρων και των Ιωαννίνων, καθώς και τα Πάτρια της μονής Υψηλοτέρας ή Καλλιγράφων. Τις σποραδικές πλην ενδιαφέρουσες μαρτυρίες των γραπτών πηγών επιβεβαιώνουν και ενισχύουν σε ορισμένες περιπτώσεις και τα ελάχιστα σωζόμενα αρχαιολογικά κατάλοιπα και ευρήματα (ναοί, φορητές εικόνες ή και χειρόγραφα) αυτής της περιόδου.

ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΛΑΪΤΣΟΣ, Οι ειδήσεις του Διονυσίου Πύρρου για τους Βλάχους και τη βλάχικη γλώσσα Αναγνώσεις της ταυτότητας στα γεωγραφικά του έργα

Ο Διονύσιος Πύρρος (1774/7 Καστανιά Τρικάλων – 1853 Αθήνα) μπορεί να χαρακτηριστεί με βάση την εργογραφία του αλλά και τη σύνολη δράση του ως «πολύπλευρος νους». Το 1818 εκδόθηκε στη Βενετία από το τυπογραφείο του Γλυκή η «Γεωγραφία Μεθοδική απάσης της Οικουμένης» του Διονυσίου Πύρρου του Θετταλού. Σ’ αυτή γίνονται ενδιαφέρουσες αναφορές για τους Βλάχους της «Εστιώτιδας γης», που κατοικούν στην αρκτική πλευρά του όρους της Πίνδου και για τους οποίους ο συγγραφέας σημειώνει: «Οι Πίνδιοι … ούτοι λέγονται Γραικολατίνοι, εξ αιτίας οπού ομιλούσιν την Γραικολατινικήν γλώσσαν». Το ίδιο έργο επανεκδόθηκε με προσθήκες και διορθώσεις το 1834 στο Ναύπλιο. Ένα από τα κεφάλαια που ο λόγιος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού επαναδιαπραγματεύτηκε ήταν και το σχετικό με τους Βλάχους της «Εστιώτιδας γης» η οποία επικαλύπτει την υπό εξέταση περιοχή των Σταγών. Το 1848 στο αυτοβιογραφικό του έργο «Περιήγησις ιστορική και βιογραφία Διονυσίου Πύρρου του Θετταλού» ο Καστανιώτης λόγιος επανέρχεται στο θέμα, αυτή τη φορά μιλώντας επιπλέον και για την καταγωγή των Βλάχων του Μετσόβου. Η ανακοίνωση στοχεύει αφενός να παρουσιάσει τις σχετικές με τους Βλάχους ειδήσεις στα γεωγραφικά έργα του Διονυσίου Πύρρου κι αφετέρου να τις εξηγήσει στη συνάφεια της πραγμάτευσης από τον ίδιο τον Διονύσιο Πύρρο της ταυτότητάς του ως Γραικολατίνου, Έλληνα, Γραικού και Ρωμαίου.