Αρθρο του Μικέλη Χατζηγάκη: Νέο ιδεολογικό δίπολο;

Ο Economist έγραφε πέρσι πως ο νέος πολιτικός διαχωρισμός δεν είναι πλέον μεταξύ αριστεράς και δεξιάς, αλλά μεταξύ «ανοιχτού και «κλειστού» συστήματος.

Ο Economist έγραφε πέρσι πως ο νέος πολιτικός διαχωρισμός δεν είναι πλέον μεταξύ αριστεράς και δεξιάς, αλλά μεταξύ «ανοιχτού και «κλειστού» συστήματος. 

Το πρώτο είναι υπέρ των ανοιχτών συνόρων, υπέρ του ελεύθερου εμπορίου και κατά του προστατευτισμού. Πιστεύει, επίσης, ότι η ενίσχυση του ανταγωνισμού είναι το κλειδί για βιώσιμη και ισχυρή οικονομική ανάπτυξη. Το δεύτερο πιστεύει ότι η παγκοσμιοποίηση βλάπτει τα έθνη και νοθεύει την «καθαρότητα» του ντόπιου πληθυσμού. Θεωρεί, μάλιστα, απαραίτητο να προστατευτούν οι εθνικές επιχειρήσεις από τον πολλές φόρες «αθέμιτο» ανταγωνισμό του ελεύθερου εμπορίου.

Σε πολλές χώρες του κόσμου το νέο δίπολο που περιγράφει ο Economist είναι ξεκάθαρο. Για παράδειγμα, δείτε τον Όρμπαν στην Ουγγαρία, την κυβέρνηση στην Πολωνία, ή τον Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ. Κλασσικά παραδείγματα «κλειστού» τύπου. Από την άλλη, Μακρόν, Μέρκελ και παλαιότερα ο Μπαράκ Ομπάμα αποτελούν παραδείγματα της «ανοιχτής» προσέγγισης.

Στην Ελλάδα, η Νέα Δημοκρατία είναι ένα ξεκάθαρο ανοιχτό φιλελεύθερο κόμμα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δείξει τον σαφή προσανατολισμό της κεντροδεξιάς παράταξης υπέρ μιας σύγχρονης κοινωνίας που η οικονομία της θα βασίζεται στους νόμους της ελεύθερης αγοράς και του ανταγωνισμού. Έχει ασπαστεί μια καθαρή φιλοευρωπαϊκή στάση και πιστεύει ότι η θέση της Ελλάδας είναι στην καρδία της Ευρώπης. Είναι υπέρ των ανοιχτών συνόρων και της προστασίας των προσφύγων. Θεωρεί πως η παγκοσμιοποίηση δίνει ευκαιρίες για την Ελλάδα και δεν αποτελεί απειλή.

Από την άλλη πλευρά, ομολογώ πως είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς που βρίσκεται ιδεολογικά ο ΣΥΡΙΖΑ. Ο κύριος Πρωθυπουργός με την παρουσία του στην ΔΕΘ απλά επιβεβαίωσε πως θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί αριστερή ρητορική (διανθισμένη με «Grinvest») αλλά να προωθεί τις πιο σκληρές νεοφιλελεύθερες πολιτικές που εφάρμοσε ποτέ κόμμα στην Ελλάδα. Να στηρίζει εθνικές επιχειρήσεις αλλά μόνο όταν ανήκουν σε ανθρώπους που πρόσκεινται στο ΣΥΡΙΖΑ. Να δηλώνει φιλοευρωπαϊκό κόμμα αλλά και να μην δηλώνει – αναλόγως με την περίσταση.

Αυτή η ιδεολογική σύγχυση, όμως, δεν είναι πολύ επιζήμια μόνο για τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και για την ποιότητα της κοινοβουλευτικής μας δημοκρατίας. Γιατί πάντα ένα σταθερό κοινοβουλευτικό σύστημα βασίστηκε σε δύο αντίθετους ιδεολογικούς πόλους και οι πολίτες μπορούσαν να τοποθετηθούν έναντι αυτών. Σήμερα, ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας δυσκολεύεται να καταλάβει τι συγκεκριμένα υποστηρίζει η «άλλη πλευρά». Αν συνεχιστεί αυτή η ιδεολογική σύγχυση θα έχουμε μια σοβαρή διάβρωση του πολιτικού διαλόγου, αφού μόνον οι θέσεις της μιας πλευράς θα είναι ξεκάθαρες. Υπάρχει, ωστόσο, και ένας δυνητικός φόβος από αυτή την ιδεολογική ασάφεια, προερχόμενος είτε από την άκρα αριστερά είτε από την άκρα δεξιά. Ελπίζω και εύχομαι αυτός ο φόβος να μην επαληθευτεί ποτέ.

*Ο Μικέλης Χατζηγάκης είναι οικονομολόγος (LSE, Tufts). Σήμερα είναι μεταπτυχιακός φοιτητής στην Σχολή Κέννεντυ του Χάρβαρντ.