(με αφορμή την επίσκεψη του Δ. Παπανικολάου, πρώην μπασκετμπολίστα, και τις δράσεις του για τον αυτισμό)
Τα τελευταία χρόνια παγκόσμια αλλά και στη χώρα μας, έχει εδραιωθεί η άποψη πως όλοι οι μαθητές, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε ιδιαίτερη ανάγκη ή χαρακτηριστικό που διαφοροποιεί την εθνική, πολιτισμική ή κοινωνική τους ταυτότητα, πρέπει να έχουν ίσες ευκαιρίες μάθησης με τους υπόλοιπους μαθητές μέσα σε ένα σχολείο για όλους. Η διασφάλιση της ύπαρξης ίσων ευκαιριών επεκτείνεται και σε ευάλωτους μαθητές και μαθήτριες και προϋποθέτει από τη μια την ενσωμάτωση των αρχών της Ειδικής Αγωγής σε αυτές του γενικού αναλυτικού προγράμματος, και από την άλλη, τη λήψη μέτρων ώστε να διασφαλίζονται οι ιδιαίτερες ανάγκες των μαθητών καθώς και οι συνθήκες για την επιτυχή εφαρμογή της ένταξης / συνεκπαίδευσης στο χώρο του σχολείου.
Σήμερα, η Ειδική Αγωγή είναι διεθνώς ένας επιστημονικός χώρος που έχει απομακρυνθεί από την ιατρική γνωμάτευση περνώντας στην τεκμηριωμένη πρόταση του/της ψυχολόγου και της κοινωνικού λειτουργού. Αυτές οι υποστηρικτικές ειδικότητες οφείλουν να συνυπάρχουν με τους εκπαιδευτικούς του σχολείου. Τα παιδιά και οι γονείς κατ’ επέκταση μπορούν να τους συμβουλεύονται, να τους εκμυστηρεύονται τα προβλήματα που υπάρχουν στην οικογένεια ή στο σχολείο με απόλυτη εμπιστευτικότητα, ώστε να βρίσκεται η βέλτιστη λύση για το παιδί. Ειδικά τώρα με τα οξυμένα κοινωνικά προβλήματα η στελέχωση των σχολικών μονάδων με προσωπικό Ειδικής Αγωγής είναι κάτι περισσότερο από αναγκαία.
Οι σχολικές μονάδες Ειδικής Αγωγής και ειδικότερα σχολεία που έχουν Τμήματα ΄Ενταξης, δεν αποτελούν χώρο θεραπείας ή φύλαξης των παιδιών με ειδικές ανάγκες, αλλά χώρο εκπαίδευσης και μάθησης. Όμως, για να είναι εφικτή η υλοποίηση μιας συστηματικής, επιστημονικής και κατάλληλης εκπαίδευσης, είναι απαραίτητη η ύπαρξη κατάλληλων αναλυτικών προγραμμάτων, που να ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε κατηγορίας αλλά και κάθε παιδιού στην ειδική αγωγή, ώστε να μπορεί να υλοποιείται η εξατομικευμένη εκπαίδευση του.
Και μαζί και μόνοι/ες (στη μαθησιακή διαδικασία)!!!
Τι προσπαθούμε να πετύχουμε σε ένα Γυμνάσιο που λειτουργεί Τμήμα ΄Ενταξης (τμήμα Ειδικής Αγωγής)
Τα παιδιά αυτά:
Να είναι και να μαθαίνουν στο οικείο περιβάλλον της τάξης τους με τους συμμαθητές και συμμαθήτριές τους.
Να βοηθούνται με κατάλληλη καθοδήγηση την ώρα του μαθήματος από τον/την εκπαιδευτικό Ειδικής Αγωγής, παράλληλα με τον/την εκπαιδευτικό Γενικής Παιδείας.
Αυτή η διαδικασία μέσω της συνεκπαίδευσης εντάσσεται στα πλαίσια της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης στο να υπάρχει μια ευρύχωρη «αγκαλιά» που αποσκοπεί στην πλήρη αποδοχή των διαφορετικών ικανοτήτων των παιδιών, στην ανταπόκριση των εκπαιδευτικών σε όλες τις μαθησιακές ανάγκες τους και στην ισότιμη μεταχείρισή τους, χωρίς διακρίσεις, για αποφυγή του στιγματισμού και της περιθωριοποίησης. Απαραίτητη προϋπόθεση η δ/νση του σχολείου, οι εκπαιδευτικοί γενικής παιδείας και οι εκπαιδευτικοί Ειδικής Αγωγής να εργάζονται ως ομάδα με το εμείς και όχι το εγώ.
Βέβαια όποτε κρίνει ο εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής και με τη σύμφωνη γνώμη του παιδιού, μπορεί να τον διδάσκει κατά «μόνας», λύοντας απορίες, ενισχύοντας το μαθητικό εγώ και την αυτοπεποίθηση, ότι ακολουθώντας άλλο δρόμο μάθησης μπορεί να τα καταφέρει. Κάποτε θα τελειώσει το προστατευτικό περιβάλλον του σχολείου, πιθανόν να βρεθεί και μόνος/η οπότε θα πρέπει να αποκτήσει τα επιπλέον εφόδια για να ανταπεξέλθει στον κοινωνικό στίβο.
Έχουν γίνει βήματα πολλά, αλλά επιβάλλεται να γίνουν ακόμη περισσότερα (για να προλάβουμε τις ανάγκες της κοινωνίας).
- Απαιτείται πρωτίστως, η δημιουργία οργανωτικής κουλτούρας και ήθους στις σχολικές μονάδες, οι οποίες βασίζονται στη θετική στάση απέναντι στην αποδοχή και κάλυψη των αναγκών των διαφορετικών μαθητών, αναπτύσσοντας τη φιλοσοφία της συνεκπαίδευσης και της αποδοχής της διαφορετικότητας.
- Ο ρόλος του διευθυντή είναι καθοριστικός στη διαμόρφωση αυτής της οργανωτικής κουλτούρας και ήθους. Ως βοηθός, συνεργάτης και εμψυχωτής όλων, ενισχύει τις διαπροσωπικές σχέσεις των μελών της σχολικής κοινότητας.
- Η στάση των εκπαιδευτικών διαδραματίζει ένα ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο για την επιτυχία της συνεκπαίδευσης, επειδή μπορούν να επηρεάσουν τους υπόλοιπους μαθητές της τάξης, τους συναδέλφους τους και τους γονείς.
- Απαιτείται συνεχής και σοβαρή επιμόρφωση με μελέτες περίπτωσης εντός του σχολικού περιβάλλοντος και συνεχής υποστήριξη της σχολικής μονάδας με το αναγκαίο προς τούτο προσωπικό (ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητοι).
- Απαιτείται αναμόρφωση της νομοθεσίας, ειδικά για τα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τα παιδιά αποχωρίζονται τον δάσκαλό τους στο δημοτικό και έρχονται αντιμέτωπα με ομάδα εκπαιδευτικών, οπότε τα προβλήματα μεγιστοποιούνται.
- Απαιτούνται δράσεις στην κοινωνία, ώστε οι γονείς να μην φέρουν το «στίγμα» του διαφορετικού ή του «τρελού» παιδιού. Ναι το παιδί τους είναι διαφορετικό, ναι μπορούμε να το βοηθήσουμε!!!
Στη διακήρυξη της Salamanca (Unesco 1994) αναφέρεται ότι για τη βελτίωση των εκπαιδευτικών συστημάτων είναι απαραίτητο αυτά να καταστούν ικανά να συμπεριλάβουν όλα τα παιδιά ανεξάρτητα τις όποιες ατομικές διαφορές ή δυσκολίες αντιμετωπίζουν. Αυτό περικλείει παιδιά με ειδικές ανάγκες, χαρισματικά, εργαζόμενα, μετακινούμενων πληθυσμών, γλωσσικών, πολιτισμικών και εθνικών μειονοτήτων και παιδιά από μειονεκτικές ή περιθωριοποιημένες περιοχές.
Πρόκειται για μετατόπιση της εστίασης από την «τροποποίηση» των ατόμων με αναπηρία για να προσαρμοστούν στην κοινωνία, στην τροποποίηση της κοινωνίας και του κόσμου, με την αλλαγή στάσεων, την εξάλειψη των εμποδίων και παροχή της κατάλληλης υποστήριξης.
Τελικά: Δώστε χώρο και σε αυτά τα παιδιά να μπορούν να ονειρεύονται.
Βασίλειος Παππάς – Δ/ντης 1ου Γυμνασίου Καλαμπάκας
