Δεν είναι τυχαίο που ο Irvin Yalom έγραφε σε βιβλίο του πως η θρησκεία παρέχει ισχυρούς συνδέσμους. Η θρησκεία λειτουργεί στον αντίποδα του εκκλησιαστικού γεγονότος, όπως αυτό βιώνεται και γνωρίζεται μέσα στην Εκκλησία. Σε μία τέτοια περίπτωση βέβαια δεν επιτρέπει στην εορτή να αποκαλύψει το νόημα της.
Πώς αντιλαμβάνεται την εορτή των Χριστουγέννων ο άνθρωπος; Τί της πρέπει της εορτής; Ένας εμπορικός χαρακτήρας; Μία εξώθηση των σημαινομένων της σε συναισθηματισμούς φολκλορικών διαστάσεων; Μήπως μία εμβάθυνση; Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε τι γιορτάζουμε και να αναζητήσουμε το νόημα. Χριστούγεννα σημαίνει μόνο τη γέννηση του Υιού του Θεού. Ο Λόγος σαρκώνεται. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο απ’ αυτό μυστήριο. Και θα εξακολουθεί να υπάρχει ως μυστήριο κατά τον άγιο Βασίλειο Σελευκείας.
Τα Χριστούγεννα δεν είναι όλα όσα είναι σήμερα. Μάλλον όλα όσα ο άνθρωπος επινόησε και αντικατέστησε. Διότι είναι η τάση της ψυχολογικής ανάγκης για ταύτιση και εξιδανίκευση για να καταστεί εφικτή μία δραπέτευση από τις ανασφάλειες που γεννά η ατομικότητα. Τα φώτα, οι ήχοι, ο θόρυβος, κάθε τι μαγευτικό λειτουργεί στον αντίποδα του γεγονότος που η εορτή σημαίνει. Ναοί λατέρνες που εξυμνούν κάθε κιτς κακογουστιά, φορτωμένες εικόνες με συστημικά φτιασίδια ψυχολογικών εξαναγκασμών, κηρυγματική κενολογία με στόμφο παρελθοντικού ρίγους και κάθε φτωχή αντίδραση που απομακρύνει τον άνθρωπο από την αυθεντικότητα της κενωτικής μαρτυρίας.
Είναι εορτή τα Χριστούγεννα. Όλα μέσα στην Εκκλησία είναι εορτή. Ακόμη και ο θάνατος. Αυτό είναι το λογικό παράδοξο της ισχυρής αμφισημίας που ενώνει τα διεστώτα έρως και θάνατος. Ως γιορτή έχει κάποιο νόημα. Ο Θεός γίνεται άνθρωπος. Άρρητο μυστήριο. Άρρητο και μυστήριο. Αυτό δεν εμπνέει τον σύγχρονο άνθρωπο. Ο σύγχρονος άνθρωπος ερωτοτροπεί με την ειδωλοποίηση των πάντων. Πρωτίστως του εαυτού του. Οι εικόνες έγινα είδωλα και τα πρόσωπα προσωπεία. Ο άνθρωπος αναζητά τον συντηρητισμό της προόδου σε κάθε τι που αποτελεί προϊόν της θείας δωρεάς και ανθρώπινης λογικής. Δεν υπάρχει χώρος για πρόσωπα. Δεν χωράνε τα πρόσωπα πουθενά. Υπάρχει χώρος για τακτοποίηση της ανικανοποίητης ανάγκης για ισοθεΐα. Ο Θεός αποτελεί εμπόδιο σε κάτι τέτοιο. Γι’ αυτό και δεν εμπνέει η άφατη φιλανθρωπία του θεϊκού αδειάσματος, εκείνου του τρόπου της ύπαρξης σε μία σχέση προσώπων, σχέση που ο Αίτιος της ύπαρξης δημιουργεί.
Οι καμπάνες να σημάνουν ξανά. Να στηθεί χορός ψαλμικός κάτω από τους πολυελαίους και ο πλάγιος β’ να μετατραπεί άρδην σε διατονική μεγαλοσύνη. Δεν θα έρθει η ελπίδα και η σωτηρία από τα φώτα, τα δώρα, τις ανάγκες ενός άκρατου εμπορικού ψυχολογισμού βεβαιοτήτων στις πιο ισχυρές παρόλα αυτά αβεβαιότητες. Ίσως δεν έχει νόημα η σάρκωση του Λόγου. Δημιουργεί αδιαφορία. Ίσως γιατί ο άνθρωπος δημιουργεί τον Θεό κατ’ εικόνα δική του. Εδώ όμως δεν έχουμε με μία προσμονή, με μία ελπίδα, μα με μία πραγμάτωση. Ο Θεός αποκαλύπτεται. Δεν είναι άγνωστος. Αποστομωτικός, όπως πάντα, ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: ‘’Ο άσαρκος σαρκώνεται. Ο Λόγος γίνεται υλικός. Ο αόρατος οράται. Ο αναφής ψηλαφιέται. Ο άχρονος αρχίζει’’.
Ακόμη μας βαραίνουν τα ορατά σημεία ενός αιρετικού παρελθόντος. Η Δύση δυσκολεύεται, ακόμη κι όταν καταβάλει φιλότιμες προσπάθειες, να δραπετεύσει από τις ανθρωπολογικές αιρέσεις που έχει δημιουργήσει. Γιατί ο Θεός γίνεται άνθρωπος; Μήπως από ανάγκη; Ποιο το νόημα της θείας ενανθρώπισης; Μήπως για να τονιστεί η ευαρέσκειά Του στον Υιό; Ο Θεός δεν γίνεται για τον εαυτό Του. Για τον άνθρωπο γίνεται. Το γεγονός της κένωσης δείχνει πως ο Θεός δεν φοβάται μήπως χάσει την αξιοπρέπειά Του. Κι όλα αυτά για τον αγιασμό του ανθρωπίνου προσώπου.
Ζούμε σε ιδιαίτερα προβληματικούς καιρούς. Ο λαός μας είναι ακατήχητος, ζει με ψευδαισθήσεις σωτηρίας που καλλιεργούν πρόσωπα που ειδωλοποιούν τον εαυτό τους ή αρέσκονται να τους ειδωλοποιούν, ο κόσμος δεν εκκλησιάζεται, υπάρχει διάχυτη μία θεολογική αμορφωσιά που καθίσταται πολύ επικίνδυνη για την κατανόηση και βίωση των συνεχομένων θεϊκών αποκαλύψεων, ο λαός επιζητά άρτους και θεάματα, πολλά μέσα στην εκκλησιαστική ζωή έχουν καταντήσει θεατρινισμός, ο άνθρωπος αναπαύεται σε έτοιμες πνευματικές συνταγές και τα Χριστούγεννα έχουν απολέσει το κάλλος και την ευπρέπεια, αφού η εορτή θυσιάζεται στο βωμό μιας κατάνυξης αλλοτριωμένης.
‘’Τα Xριστούγεννα είναι Γιορτή, έκρηξη χαράς μέσα στους αιώνες, για όσους στο βρέφος της Bηθλεέμ βλέπουν την ελευθερία του μανικού έρωτα να γίνεται «νόημα» (αιτία και σκοπός) της ύπαρξης. Στη φάτνη ψηλαφούν τον Θεό ελεύθερον από τη θεότητά του, στην Aνάσταση τον άνθρωπο ελεύθερον από την ανθρωπότητά του. Με τον «τρόπο» του έρωτα, τον τριαδικό «τρόπο», χαρίζεται και στον άνθρωπο των ποθητών το ακρότατο: Να υπάρχει επειδή ελεύθερα θέλει να υπάρχει, και να θέλει να υπάρχει επειδή αγαπάει’’, όπως αυθεντικά σημείωνε σε επιφυλλίδα του ο Χ. Γιανναράς.
Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (Θεολόγος, Βαλκανιολόγος)
Εφημέριος Διάβας – Ι.Μ. Σταγών και Μετεώρων
Τα σχόλια είναι κλειστά.