Ηρακλής Φίλιος:Συζητώντας ο Χριστός με μια αμαρτωλή

Αύριο Κυριακή στους ιερούς ναούς αναγιγνώσκεται η ευαγγελική περικοπή που αναφέρεται στο διάλογο του Χριστού

Αύριο Κυριακή στους ιερούς ναούς αναγιγνώσκεται η ευαγγελική περικοπή που αναφέρεται στο διάλογο του Χριστού  με τη Σαμαρείτιδα (Ιω. 4, 5 -42). Μία γυναίκα που είχε έξι άνδρες και με την οποία ο Χριστός συζήτησε στο πηγάδι απ’ όπου η ίδια ήρθε να πάρει νερό.

Στο σημείο αυτό γεννάται μία προβληματική στη σχετική ευαγγελική περικοπή. Και αυτή την υποψία έρχεται και τη δημιουργεί ένας φιλόσοφος άγιος ο όσιος Μάξιμος ο Ομολογητής. Και αφορά αυτή η υποψία τους άνδρες που είχε η Σαμαρείτιδα. Ο Χριστός στο διάλογο μαζί της, της γνωστοποιεί ότι γνωρίζει πόσους άνδρες είχε, κάτι το οποίο η ίδια παραδέχεται χωρίς να φέρει αντίρρηση ή να τρέξει να δικαιολογηθεί. Έρχεται όμως ο όσιος Μάξιμος ο Ομολογητής και αλλάζει τα δεδομένα, αφού για εκείνον ο αριθμός έξι στην ευαγγελική περικοπή είναι σχετικός.

Αναφέρει λοιπόν τα εξής ερμηνευτικά: «Η Σαμαρείτιδα, όμοια με τις προηγούμενες γυναίκες, σημαίνει την φύση ή την ψυχή του καθενός, που χωρίς το προφητικό χάρισμα συμβίωσε, σαν με άνδρες, με όλους τους νόμους που δόθηκαν στην φύση μας, από τους οποίους οι πέντε είχαν προηγηθεί, ενώ ο έκτος, αν και ήταν παρών, αλλ’ όμως αυτός δεν ήταν άνδρας της φύσης ή της ψυχής, με το να μη γεννά από αυτήν την δικαιοσύνη που σώζει στον αιώνα».

Και συνεχίζει και απαριθμεί τους έξι νόμους: «Έλαβε λοιπόν η φύση ως άνδρα: Τον πρώτο νόμο, τον νόμο στον παράδεισο· Δεύτερο νόμο τον νόμο μετά τον παράδεισο· Τρίτο νόμο κατά τον κατακλυσμό του Νώε· Τέταρτο τον νόμο της περιτομής επί του Αβραάμ· Πέμπτο το νόμο της προσφοράς του Ισαάκ.. Έκτο είχε τον νόμο μέσω του Μωϋσή…». (Αγίου Μαξίμου Ομολογητού, Φιλοκαλία, Τόμος 14β).

Εκείνο που προκαλεί εντύπωση για άλλη μία φορά είναι το γεγονός ότι ο Χριστός συζητάει με μία γυναίκα διαφορετικής εθνικότητας, με μία γυναίκα που στη ζωή της είχε έξι εραστές και της άρεσε να ζει μία ζωή φιλήδονη. Φαντάζομαι μία πολύ όμορφη γυναίκα, για να αρέσει στους άντρες. Δελεαστική, εντυπωσιακή, τολμηρή. Αυτό δεν την εμπόδιζε όμως μέσα από το διάλογο με τον Χριστό να αναδείξει αθόρυβα και αληθινά τις αρετές που κοσμούσαν την ψυχή της. Είχε θαυμάσιο ψυχικό πλούτο, αληθινό πνευματικό θησαυρό.

Ο Χριστός για άλλη μία φορά μας εκπλήσσει. Ξεπερνάει την εποχή Του, φέρνει τη ρήξη με τους τύπους και το φαίνεσθαι. Ποιος το περίμενε ότι θα έπιανε κουβέντα με μια «τέτοια» γυναίκα; Γνωρίζαμε πως δεν ήρθε να καταδικάσει, αλλά να σώσει.

Ο Ίδιος το έχει πει αυτό. Αλλά πως καταδέχτηκε να μιλήσει τόση ώρα μαζί της και να προχωρήσει ο ίδιος τη συζήτηση μαζί της; Μα δεν ένιωσε άβολα; Κι όμως ο Χριστός, μας απομυθοποίησε όλους εμάς για άλλη μία φορά. Και κυρίως όσους έχουν παρεξηγήσει τον Χριστό. Όλους εμάς που ήμαστε έτοιμοι να την κατηγορήσουμε για την αμαρτωλότητα της, να τις πετάξουμε πέτρες και να την «τσαλακώσουμε» ακόμη περισσότερο, αρνούμενοι την ίδια στιγμή να δούμε τα δικά μας δοκάρια στα μάτια. Τη δική μας εμπάθεια, τη δική μας εξαθλιωμένη πνευματική φτώχεια, την μικροπρέπεια μας, τον αυταρχισμό του ύφους μας, τον αμετανόητο δασκαλισμό μας, τις αυτάρεσκες υποδείξεις μας, την αλαζονεία της μοναδικότητας μας, την άγνοια της αυτογνωσιακής μας ανακάλυψης, την τάση μας να πατρονάρουμε τους άλλους, την αφασία του εαυτού μας να υπάρχει μέσα από την κατάργηση του άλλου, την ασθένεια μας να νομίζουμε ότι εμείς είμαστε οι σεσωσμένοι και ότι έχουμε υποχρέωση να σώσουμε τους άλλους, ενώ αρνούμαστε να δούμε τη δική μας πωρωμένη τυφλότητα που κινείται στα άκρα της άνευ όρων οριοθέτησης της προσωπικής ανεπάρκειας.

Ο Χριστός δεν έκρινε όπως οι άνθρωποι. Γνώριζε ότι θα έρθει στο πηγάδι. Γνώριζε ποια ήταν. Γνώριζε την αμαρτωλότητα της. Γνώριζε όμως και κάτι που εμείς δεν νοιαστήκαμε να δούμε αν έχει. Τις αρετές της. Και κάθισε και μίλησε μαζί της. Όπως συνήθιζε να πράττει με κάθε αμαρτωλό άνθρωπο που βρωμούσε δυσωδία η ζωή του και οι πράξεις του. Αυτοί ήταν οι φίλοι του Χριστού. Κολασμένοι άνθρωποι που το ερέθισμα της σωτηρίας τους τίναζε στον ουρανό. Άνθρωποι τσαλακωμένοι που η καρδιά τους έσταζε πόθο και έρωτα για τον Χριστό. Άνθρωποι που χρειάζονταν τόσο μα τόσο απλά ένα ερέθισμα για κινηθεί η σκέψη τους και η ολότητα της ύπαρξης των στον Χριστό.

Κάθεται λοιπόν και μιλάει μαζί της. Εκείνη απορεί που ένας Ιουδαίος μιλάει με μία Σαμαρείτιδα. Της αρέσει η συζήτηση μαζί Του και ρωτάει να μάθει. Της κάνει λόγο για ζωντανό νερό. Της φανερώνει το ήδη γνωστό σ’ εκείνη, ότι είχε πέντε άνδρες και τώρα έχει έναν έκτο. Αλλά εκείνη δεν Του λέει «και τι σε νοιάζει εσένα;». Ταπεινώνεται και φανερώνει μία ακόμη κρυφή αρετή του έσω εαυτού της. Έχουμε να κάνουμε με μία αυτο – αποκάλυψη της εσωτερικότητας της που εξ αρχής είχε μέσα της τα στίγματα της φιλομάθειας. Ο Χριστός της αποκαλύπτεται σταδιακά κι εκείνη ζητάει να μάθει. Αναζητά τον Θεό. Μιλάει για τον Μεσσία. Είχε πίστη. Όχι χλιαρή πίστη, αλλά μία πίστη που διψούσε για την οντολογική της αναφορά στο προσδοκώμενο.

Και όταν έμαθε ότι ο άνδρας που της μιλάει είναι ο Χριστός, έτρεξε με χαρά να το διαδώσει παντού.

Η Σαμαρείτιδα είναι μία γυναίκα που έχει τόσες αρετές μέσα της και εμείς μένουμε σ’ εκείνο που μας αρέσει να εμμένουμε για να αυτό – δικαιολογούμαστε πολλές φορές∙ τα σαρκικά της αμαρτήματα, αφού είχε έξι άνδρες. Ο Χριστός δεν την έκρινε γι’ αυτό, ούτε για κάτι άλλο. Με το διάλογο που άνοιξε μαζί της, τη βοήθησε να βγει από αυτό που είναι και να γίνει αυτό που ήθελε η καρδιά της. Ταπεινώνεται και εξομολογείται προς τον άγνωστο άνδρα. Δεν κρύφτηκε, δεν αδιαφόρησε για Εκείνον, δεν Τον αγνόησε, αλλά με κένωση της υπάρξεως της έβγαζε προς τα έξω την «κρυφή της ζωή». Τον σεβάστηκε, Του απαντούσε με ήθος λέγοντας μόνο αλήθειες. Αληθινή γυναίκα. Επουδενί υποκρίτρια.

Τελικά ναι. Καταδέχτηκε να μιλήσει με τη Σαμαρείτιδα. Έχω την αίσθηση πως απόλαυσε τη συνομιλία με μία ειλικρινή γυναίκα με αγνή προαίρεση προς τον συνάνθρωπο της όπως η ίδια. Κι ας είχε πολλούς εραστές στη ζωή της. Δεν μας ενδιαφέρει η προσωπική ζωή του καθενός. Είμαστε τραγικοί και ανάξιοι για να κουνάμε το δάχτυλο στους άλλους. Τα αμαρτήματα της είναι δικά της. Αφορούν την ίδια. Ο Θεός θα την κρίνει. Ο Χριστός της έδωσε την αφορμή να μεταμορφώσει τη ζωή της ύστερα από αυτή τη συνάντηση. Χωρίς να της κουνήσει το δάχτυλο, χωρίς να κάνει ηρωική έξοδο για να δοξαστεί από τους λίγους, χωρίς να εκτεθεί σε ανθρώπινες εμπάθειες, χωρίς να το παίξει δάσκαλος, χωρίς να υποδείξει με τον αυταρχισμό ενός αλάθητου τι να κάνει στη ζωή της. Της έδωσε αγάπη. Έλαμψε η παρουσία Του στη ζωή της, στο πρόσωπο της. Τίναξε στον αέρα την καθεστηκυία αντίληψη της εποχής του, έφερε τη ρήξη με την κοσμική εμπάθεια και πλημύρισε μυσταγωγικά με αγάπη τα πάντα της.

Την ταρακούνησε, την έκανε χαρούμενη. Με τρία στοιχεία που σπάνια φέρουν οι άνθρωποι. Αγάπη, ταπείνωση, διάκριση.

Ηρακλής Φίλιος
Βαλκανιολόγος, Θεολόγος