Αθανάσιος Καρνέζης: Εκπαιδευτικές αλλαγές χωρίς τον «δρώντα άνθρωπο»
Επειδή στις μέρες μας γίνεται πολύς λόγος για αλλαγές στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση ας ρίξουμε μια ματιά στα σχολεία και στα βιβλία.
Επειδή στις μέρες μας γίνεται πολύς λόγος για αλλαγές στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση ας ρίξουμε μια ματιά στα σχολεία και στα βιβλία.
Επειδή στις μέρες μας γίνεται πολύς λόγος για αλλαγές στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση ας ρίξουμε μια ματιά στα σχολεία και στα βιβλία.
Τα σημερινά σχολικά βιβλία διακρίνονται από στατικότητα και παθητικότητα. Γι’ αυτό και οι μαθητές δεν τα αγαπούν ακόμη και όταν αυτά έχουν εκδοθεί σύμφωνα με τους τελευταίους κανόνες της εκδοτικής τέχνης και τεχνικής. Είναι βιβλία που εξωθούν δάσκαλο και μαθητή στην απομνημόνευση. Οι εξαιρέσεις είναι ελάχιστες.
Από πλευράς περιεχομένου, πάλι, τα περισσότερα είναι φορτωμένα με άφθονη ύλη. Οι συντάκτες των Αναλυτικών Προγραμμάτων και οι συγγραφείς νομίζουν ότι το παιδί πρέπει να μάθει όσα περιέχονται στην επιστημονική βιβλιογραφία.
Το σημερινό βιβλίο, είναι καταναλωτικό και παρασύρει στην κατανάλωση των γνώσεων μαθητή και δάσκαλο. Καταναλωτικό είναι και το σημερινό σχολείο. Αντιγράφει τη σημερινή καταναλωτική στο έπακρο κοινωνία μας.
Αλλά ένα βιβλίο καταναλωτικό είναι στατικό, παθητικό, μνημονικό, είναι νεκρό βιβλίο. Όπως στατικό, παθητικό, μνημονικό, νεκρό, δηλαδή, είναι ένα καταναλωτικό σχολείο, και το να προσποιείται ότι είναι ζωντανό δεν το γλιτώνει από τη σήψη που συντελείται κάθε μέρα μπροστά στα μάτια μας .
Ζωντανά μπορούν να είναι μόνον τα βιβλία και τα σχολεία που καλούν τον μαθητή να διοχετεύσει τη ζωτική του ενέργεια σε δημιουργική δράση. Αυτόν τον «δρώντα άνθρωπο» ζήτησαν, από την εποχή του Πλάτωνα οι φιλόσοφοι. Αυτόν οραματίστηκαν και όλες οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις από τις αρχές του αιώνα μας ως σήμερα. Αυτός αποτελεί, πρέπει να αποτελεί, και το όραμα της σημερινής μεταρρύθμισης.
Και θα ήταν καθαρό αυτό το όραμα αν σε αυτή τη μεταρρύθμιση ειδικά δεν συγχέονταν μέσα και σκοποί. Αν λ.χ. οι αξιολογήσεις, οι καταργήσεις επετηρίδων και γενικών εξετάσεων και λυκείων κλπ. δεν ανάγονταν σε σκοπούς και αν ο σκοπός, που είναι ο «δρών άνθρωπος» και το δημιουργικό σχολείο, η προσφορά παιδείας και καλλιέργειας, δεν σκιαζόταν από μια καταιγιστική ως καταναλωτική προβολή των μέσων. Έτσι η σημερινή μεταρρύθμιση κινδυνεύει να αποκοπεί από την αλυσίδα και τα οράματα των μεταρρυθμίσεων του εκπαιδευτικού συστήματος.
Και όμως το όραμα παραμένει το ίδιο: ο δημιουργικός άνθρωπος που περνάει μέσα από το δημιουργικό σχολείο και το δημιουργικό βιβλίο. Γράφουν στο «Πρακτικό της Επιτροπής» τους οι Α. Δελμούζος, Μ. Τριανταφυλλίδης, Ζ. Παπαντωνίου, Γρ. Ξενόπουλος, Π. Νιρβάνας και οι λοιποί που ανέλαβαν να συντάξουν τα νέα σχολικά βιβλία του 1918: «Τίποτε δεν είναι τόσον ενδιαφέρον και διά μικρούς και διά μεγάλους όσον ο ζωντανός, ο δρών άνθρωπος. Η δράσις ατόμου ή ατόμων εμψυχώνει το παν και αυτή κατ’ εξοχήν προκαλούσα συγκίνησιν, θαυμασμόν ή αποστροφήν, προκαλούσα εις μίμησιν ή αποτρέπουσα δύναται κάλλιστα να πραγματώσει την αγωγήν»
Αθανάσιος Καρνέζης Εκπαιδευτικός