Από την κατάρρευση του σιδηροδρομικού σταθμού Μερίτσας στην ποιότητα ζωής – Του Σπυρίδωνος Βλιώρα

Δύο γεγονότα μού κίνησαν το ενδιαφέρον το προηγούμενο χρονικό διάστημα. Το πρώτο δυσάρεστο και στενάχωρο, το δεύτερο ευχάριστο και ελπιδοφόρο.

Ο σιδηροδρομικός σταθμός Μερίτσας, το ενδιαφέρον αυτό τοπόσημο με βαριές ιστορικές, αρχιτεκτονικές και πολιτισμικές συνδηλώσεις, αφημένο για δεκαετίες στη μοίρα του, δεν άντεξε την εγκατάλειψη και την αδιαφορία και …κατέρρευσε. Τα απομεινάρια του, μαχαιριά στην καρδιά.

Κατά σύμπτωση την Κυριακή, 13.02.2022, έχει προγραμματιστεί να γίνει, για ακόμη μία φορά, μια εκδήλωση για την μάχη της Μερίτσας, όπως άλλωστε συμβαίνει εδώ και πολλά χρόνια το δεύτερο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου. Κάθε χρόνο μαζεύονται επίσημοι στο μνημείο, κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό, και ακούγονται λόγοι για τη σπουδαία νίκη των Ελλήνων εναντίον των ιταλικών δυνάμεων, σε μάχη που έγινε κοντά στον σταθμό και πέριξ αυτού.

Κάποιες χρονιές, εκτός από τα γεγονότα του 1943 γίνεται σύντομη νύξη και για τον ίδιο τον σταθμό —του οποίου την κατάσταση οι επίσημοι βλέπουν (κάθε χρόνο!) με τα μάτια τους— που από τη δεκαετία του 1920, μαζί με τ’ «αδερφάκια» του, τους σταθμούς του Αγιοφύλλου και του Καρπερού Γρεβενών, στέκουν μάρτυρες των προσπαθειών εκσυγχρονισμού της χώρας μας και στον συγκοινωνιακό τομέα, προσπαθειών που ανακόπηκαν για δεκαετίες εξαιτίας του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Εκτός όμως από τα γραπτά σε βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά, ο άνθρωπος έχει ανάγκη και απτών, τρισδιάστατων ενδείξεων της ιστορικής, αρχιτεκτονικής, πολιτισμικής κ.ά. πραγματικότητας, για να συνδέεται στερεότερα και ασφαλέστερα με το παρελθόν του.

Αυτές οι απτές ενδείξεις, τα τοπόσημα του παρελθόντος, στον τόπο μας και ιδίως στον Δήμο μας, έχουν ατυχήσει. Από το αρχοντικό του Καλαμπάκα, τη βρύση στον Σοποτό, το Ξενία, το κονάκι του Μέκιου στην Περιστέρα, τα κτήρια του σιδηροδρομικού σταθμού Καλαμπάκας,¹ τα εντοιχισμένα σπόλια στους ναούς της πόλης μας² καθώς και τα διάσπαρτα κατάλοιπα από την ελληνιστική, ρωμαϊκή, βυζαντινή και νεότερη περίοδο στην περιοχή μας, όλα αυτά και πολλά περισσότερα, έχουν αφεθεί στην αδυσώπητη μοίρα τους περιμένοντας νομοτελειακά την καταστροφή τους.

Και να πει κανείς ότι δεν υπάρχουν χρήματα! Χρήματα υπάρχουν άφθονα, τόσο από εθνικά όσο και από ευρωπαϊκά κονδύλια και προγράμματα. Απλώς ουδείς είναι κορόιδο να ρίχνει χρήματα «ἐς τὸν τῶν Δαναΐδων πίθον»³ και να τα μοιράζει δεξιά και αριστερά, χωρίς να υπάρχει όραμα, σχέδιο, μελέτη και προπαντός πολιτική βούληση.

Κι επειδή στον τόπο μας αυτά δεν υπάρχουν, διαχρονικά, θα συνεχίσουμε να ζούμε στη μακαριότητά μας, ενώ όλα γύρω μας —κυριολεκτικά!— καταρρέουν, ή στην καλύτερη περίπτωση να προσπαθούμε να εντάσσουμε άσχετα έργα σε άσχετους πόρους χρηματοδότησης.⁴

Το δεύτερο γεγονός που μου κίνησε το ενδιαφέρον ήταν η κυκλοφορία του βιβλίου ενός —εδώ και πολλά χρόνια— συντοπίτη μας, του Νικολάου Κατοίκου, με τίτλο «Προβλήματα ποιότητας ζωής στην Καλαμπάκα» (Καλαμπάκα 2022, ISBN 978-618-83871-6-4, σελ. 271). Σ’ αυτό έχει συγκεντρώσει πολλές προτάσεις που έχει κατά καιρούς κάνει και πολλές «μάχες» που έχει κατά καιρούς δώσει για την βελτίωση της ποιότητας ζωής στην πόλη μας.

Βέβαια, μερικές φορές βλέπω τον κύριο Κατοίκο σαν «Δον Κιχώτη», που του επιτίθενται «ανεμόμυλοι», ή σαν «εξωγήινο», που προσπαθεί να πείσει τους «γήινους» για καλές πρακτικές που υπάρχουν σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο, εκτός από τον μικρόκοσμό μας.

Δεν θα ξεχάσω μάλιστα, κατακαλόκαιρο, που τον είδα με ένα ποτιστήρι στο χέρι, να συμπεριφέρεται εντελώς «εξωγήινα» και να ποτίζει κάποια φυτά του Δήμου, όχι δικά του, σε νησίδα κοντά στο δημαρχείο, που χρειάζονταν νερό.

Ευτυχώς που είναι νέος σε ηλικία και αντέχει να τα βάζει με τα θεριά, σε αντίθεση με πολλούς από μας που έχουμε γεράσει και κουραστεί. Ευτυχώς που αυτός αντέχει…!

Υποσημειώσεις

¹ Για τα οποία εκδήλωσε ενδιαφέρον, μετά από άρθρο μας, το κρατικό ιταλικό Ίδρυμα Τζιόρτζιο και Ίζα ντε Κίρικο (Fondazione Giorgio e Isa de Chirico), και μάλιστα με την θετική συγκυρία ο ελληνικός ΟΣΕ να βρίσκεται σε ιταλικά χέρια! (βλ. Σπυρίδων Βλιώρας, «Ο μηχανικός Εβαρίστο ντε Κίρικο, ο ζωγράφος Τζιόρτζιο ντε Κίρικο, η Καλαμπάκα και τα Μετέωρα», Τα Μετέωρα, 1299 (14.06.2019) 26–27, (www.academia.edu/3940273, σελ. 24 & «Το ιταλικό Ίδρυμα ντε Κίρικο και η Καλαμπάκα», Τα Μετέωρα, 1302 (05.07.2019) 26, www.academia.edu/39673178, σελ. 7). Η προσπάθεια δεν προχώρησε εξαιτίας της εδώ αδιαφορίας!

² Σπυρίδων Βλιώρας, «Ναΰδριο Αγίου Αθανασίου Καλαμπάκας», Τα Μετέωρα, 1295 (17.05.2019) 42–44. (www.academia.edu/3896768, σελ. 37) Ούτε για τα σπόλια είδαμε να ιδρώνει το αφτί κανενός. Σε πρόσφατη μάλιστα περιήγησή μας με μαθητές του 2^ου Γυμνασίου Καλαμπάκας διαπιστώσαμε ότι κάποια από τα κατάλοιπα της ρωμαϊκής εποχής του Αιγινίου κοντά στο εκκλησάκι του Προδρόμου έχουν εξαφανιστεί ή φθαρεί έτι περαιτέρω.

³  Λουκιανός, Τίμων ἢ Μισάνθρωπος, 18, 10.

⁴ Για παράδειγμα, η προσπάθεια ένταξης της αποκατάστασης του κονακιού της Περιστέρας και της δημιουργίας ποδηλατοδρόμου (!) στον προϋπολογισμό της επιτροπής Ελλάδα 2021, που χρηματοδοτούσε ΜΟΝΟ ενέργειες σχετικές με τα 200 χρόνια από το 1821, και η οποία απορρίφθηκε …πανηγυρικώς, στερώντας από τον Δήμο μας χρηματοδότηση ύψους έως 170.000 €.