Γιώργος Κουρέλης – Μετέωρα Βιώσιμος Τουριστικός Προορισμός

Ο διευρυμένος δήμος Καλαμπάκας είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος σε έκταση δήμος της χώρας. Αν και δεν έχει παράκτια ζώνη ο τουρισμός αποτελεί την κύρια πηγή εσόδων της τοπικής οικονομίας.

Ο διευρυμένος δήμος Καλαμπάκας είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος σε έκταση δήμος της χώρας. Αν και δεν έχει παράκτια ζώνη ο τουρισμός αποτελεί την κύρια πηγή εσόδων της τοπικής οικονομίας. Ο κύριος Πόλος έλξης των εκατομμυρίων επισκεπτών είναι το μοναδικό γεωλογικό σύμπλεγμα βράχων των Μετεώρων, το δεύτερο σημαντικότερο μοναστικό κέντρο του Ελλαδικού χώρου μετά του Αγίου Όρους και το οποίο από το 1988 συγκαταλέγετε στους παγκοσμίους πολιτιστικούς θησαυρούς της UNESCO.

Ο τουρισμός είναι η πιο σημαντική οικονομική δραστηριότητα στην περιοχή και οι επιπτώσεις από την επιτυχία ή αποτυχία της ετήσιας τουριστικής κίνησης, επιδρούν σημαντικά στην καθημερινή ζωή όλων και επηρεάζουν το βιοτικό επίπεδο. Οι φυσικές ομορφιές του μοναδικού γεωλογικού φαινόμενου, η ποικιλομορφία του τοπίου, ο ορεινός όγκος της Πίνδου, το κλίμα, η κομβική γεωγραφική  θέση, η χιλιόχρονη μοναστική πολιτεία και η πολιτιστική κληρονομιά που διαθέτει, είναι τα τοπικά συγκριτικά πλεονεκτήματά  έναντι άλλων τουριστικών προορισμών.

Εδώ λοιπόν αναρωτιόμαστε το εξής:

-Τι φταίει και υπάρχουν προβλήματα στον τουρισμό;

Καταρχήν φταίει η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού. Όταν μιλάμε για στρατηγικό σχεδιασμό, πρέπει να απαντήσουμε σε τρεις βασικές ερωτήσεις:

Που βρισκόμαστε σήμερα. Που θέλουμε να φτάσουμε. Πως θα φτάσουμε εκεί που θέλουμε.

Που βρισκόμαστε σήμερα;

Για δεκαετίες ολόκληρες κυριαρχούσε μια γενικευμένη αντίληψη τόσο από την πλευρά της πολιτείας όσο και από ένα μεγάλο μέρος των εμπλεκομένων φορέων ότι η ενίσχυση του τουρισμού με δημόσια φροντίδα είναι κατά κάποιο τρόπο περιττή, αφού οι μεν πόροι είναι ανεξάντλητοι, η δε τουριστική οικονομία αυτοτροφοδοτούμενη. Τις συνέπειες αυτής της αντίληψης την βιώνει σε μεγάλο βαθμό και η περιοχή των Μετέωρων  ως τουριστικός προορισμός.

Η περιοχή της επαρχίας Καλαμπάκας λόγω  της ιδιομορφίας του τουριστικού προϊόντος της που δεν βασίζετε πάνω στον δίπτυχο ήλιος και θάλασσα έχει το προνόμιο ο τουρισμός να χαρακτηρίζετε από χαμηλή εποχικότητα, δηλαδή υπάρχει τουριστική κίνηση σχεδόν όλο το χρόνο.

Οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις που χαρακτηρίζουν την εποχή μας συνεπάγονται σημαντικές επιπτώσεις για την Ευρώπη και τα Βαλκάνια και επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα όλους σχεδόν τους οικονομικούς τομείς της χώρας μας. Ειδικότερα για τον Τουρισμό στην περιοχή των Μετεώρων , μετά τις πρόσφατες εξελίξεις , το άνοιγμα νέων τουριστικών αγορών στην πρώην Ανατολική Ευρώπη, το άνοιγμα της τουριστικής Βίζας για όλα τα κράτη των Βαλκανίων, η κομβική θέση της περιοχής μας σε συνάρτηση με  την ολοκλήρωση στρατηγικών δημοσίων έργων όπως η Εγνατία οδός, η οικουμενικότητα της ορθοδοξίας, η πολιτιστική και  αρχαιολογική αξία των βυζαντινών μνημείων της περιοχής,  η απεξάρτηση του τουριστικού προϊόντος από τους μεγάλους tour operator μέσα από τις αλλαγές που δημιούργησαν  οι νέες τεχνολογίες του διαδικτύου στον τρόπο επιλογής προορισμού, είναι  μερικά από τα  θετικά στοιχεία στην νέα ανταγωνιστική εποχή που διανύουμε.

Τα μετέωρα όμως δεν αποτελούν κύριο προορισμό διακοπών.

Η μεγάλη πλειοψηφία των επισκεπτών μένουν στην περιοχή από μερικές ώρες έως 1 μέρα και εδώ εντοπίζετε ο σημαντικότερος αρνητικός παράγοντας που καθιστά μη βιώσιμη και παραγωγική την λειτουργία για μια μεγάλη μερίδα επιχειρήσεων. Δηλαδή ενώ υπάρχει ένας αρκετά μεγάλος αριθμός επισκεπτών και διευρυμένη τουριστική περίοδος σε σχέση με άλλες περιοχές η τοπική οικονομία αδυνατεί να επωφεληθεί στο μέγιστο βαθμό ώστε να επιτύχουμε μια πραγματικά βιώσιμη και αειφόρο ανάπτυξη.

Τα υπόλοιπα τουριστικά θέλγητρα που βρίσκονται στη σκιά των Μετεώρων όπως το σπήλαιο της Θεόπετρας και ο ορεινός όγκος του Ασπροποτάμου δεν έχουν την προβολή και την προσοχή που θα έπρεπε. Δεν έχει γίνει τίποτα σημαντικό  για  την αξιοποίηση τους τουριστικά. Αυτό έχει σαν συνέπεια η οικονομική δραστηριότητα να περιορίζετε εγγύς των βράχων των Μετεώρων. Δημιουργείτε έτσι μια μη ισόρροπη τουριστική ανάπτυξη σε έναν δήμο με τεράστια έκταση αλλά με πολλά και σημαντικά προβλήματα.

Αδυνατεί να γίνει κύριος προορισμός μη μπορώντας να αξιοποιήσει τους πλούσιους φυσικούς πόρους, την ποικιλομορφία και την μοναδικότητα του τοπίου.

Που θέλουμε να φτάσουμε;

Το να γίνει η περιοχή ξαφνικά κύριος προορισμός διακοπών είναι κάπως δύσκολο εκτός κι αν γίνουν επενδύσεις τύπου Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Αυτό που μπορούμε όμως να επιτύχουμε και θα πρέπει να γίνει στρατηγικός στόχος από όλες τις τοπικές πολιτικές , κοινωνικές και οικονομικές δυνάμεις της περιοχής είναι να υλοποιηθεί ένα σχέδιο ανάπτυξης με βάση τον τουρισμό ποιότητας που να επιχειρεί να συμβάλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη της περιοχής αλλά και  να υπερβεί την αποσπασματικότητα στον σχεδιασμό και να δημιουργήσει μια ανταγωνιστική τοπική οικονομία που θα παρέχει ευημερία στους πολίτες της.

Ένας στρατηγικός σχεδιασμός που θα βασιστεί πάνω στους εξής άξονες:

Πολιτιστικός – Θρησκευτικός – Οικολογικός – Αθλητικός – Εναλλακτικός.

Η μαγιά για να διαμορφώσουμε το σχέδιο ανάπτυξης αποτελείτε από τα εξής χαρακτηριστικά:

● Το φυσικό περιβάλλον

● Η γεωγραφική θέση

● Τοπικά προϊόντα και γαστρονομία

● Η ασφάλεια

● Οι λογικές τιμές

● Η πολιτιστική κληρονομιά (ήθη – έθιμα – μοναστήρια κλπ).

● Τα γραφικά χωριά, βουνά

● Το ήσυχο περιβάλλον

● Οι οικοτουριστικές δραστηριότητες (Αξιοποίηση μονοπατιών κ.ά.).

Πρωταρχικός στόχος μας θα πρέπει να είναι η διαμόρφωση ενός ποιοτικού τουριστικού προϊόντος το οποίο μέσα από την μοναδικότητα, την ποικιλομορφία του και την αυθεντικότητά του  θα καταφέρει με την κατάλληλη προβολή του να παρατείνει, να διπλασιάσει αλλά  και να πολλαπλασιάσει το χρόνο παραμονής των επισκεπτών.

Η τουριστική ανάπτυξη μπορεί να επιτευχθεί εντασσόμενη σε ένα επαναλαμ-

βανόμενο κυκλικό μοντέλο, στην κορυφή του οποίου θα πρέπει να βρίσκεται η ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος και της ποιότητάς του, ακολουθούμενη από τις κατάλληλες ενέργειες προβολής. Αποτέλεσμα των δύο προηγούμενων σταδίων αποτελεί η αύξηση του αριθμού των επισκεπτών αλλά κυρίως του χρόνου παραμονής τους στην περιοχή και κατά συνέπεια των εσόδων ανά επισκέπτη. Η αναμενόμενη αύξησης της οικονομικής δραστηριότητας πρόκειται να γίνει πόλος έλξης και για νέες επενδύσεις και μάλιστα όχι αυστηρά προσανατολισμένες στον τουρισμό, συμβάλλοντας έτσι στην περαιτέρω ανάπτυξη του προϊόντος αλλά και της ποιότητάς του, σηματοδοτώντας παράλληλα την εκ νέου έναρξη αυτού του κυκλικού μοντέλου ανάπτυξης.

Πώς θα φτάσουμε εκεί που θέλουμε;

Καταρχήν πρέπει να αναγνωρίσουμε, να αξιολογήσουμε, να προβάλουμε και να αξιοποιήσουμε τους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους που διαθέτουμε.

Ο φυσικός πλούτος, η ποικιλία των φυσικών πόρων και κυρίως η διαχείριση και η προστασία τους αποτελούν σημαντικούς παραμέτρους  της τουριστικής ζήτησης. Αποτελούν τη βάση για οργανωμένα ταξίδια διακοπών αλλά και για ταξίδια ειδικών κινήτρων: οικοτουρισμός, αγροτουρισμός κ.λπ. με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλιστεί ο σεβασμός των ορίων των βασικών πόρων και η δυνατότητα αυτών των πόρων να αναπαράγονται και να είναι ταυτόχρονα και εμπορικά πετυχημένοι.

Οι πολιτιστικοί πόροι αποτελούν τον δεύτερο δυναμικό άξονα των κινήτρων της ζήτησης, με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό την επικοινωνία ανάμεσα σε λαούς και πολιτισμούς Καταγράφονται ταξίδια ειδικών κινήτρων: θρησκευτικός τουρισμός, πολιτιστικός τουρισμός, εκπαιδευτικός τουρισμός κ.λπ.

Οι υποδομές και υπηρεσίες της τουριστικής περιοχής αποτελούν τη βάση στην οποία στηρίζεται ο τοπικός τουριστικός τομέας. Το εύρος, η ποιότητα και η σωστή διαχείρισή τους αναδεικνύονται σε σημαντικούς παράγοντες για τον καθορισμό των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τής προσφοράς κάθε περιοχής και έτσι θα πρέπει εδώ να δούμε πως θα λύσουμε βασικά προβλήματα όπως για παράδειγμα το κυκλοφοριακό.

Το να ζητάμε χρήματα αποσπασματικά για μεμονωμένα έργα από το κεντρικό κράτος δεν αποδίδει.

Αυτή τη φορά μπορούμε οργανωμένα και συντεταγμένα με την βοήθεια ειδικών επιστημόνων να καταρτίσουμε και να υποβάλουμε στο υπουργείο περιφερειακής ανάπτυξης ένα ειδικό αναπτυξιακό πρόγραμμα τουριστικής ανάπτυξης. Οι οικονομικοί πόροι μπορούν να βρεθούν από  το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων και από τα προγράμματα ΕΣΠΑ αρκεί να υπάρχει ένα οργανωμένο στρατηγικό σχέδιο υποστηριζόμενο από μελέτες και το σύνολο των τοπικών πολιτικών και επιχειρηματικών δυνάμεων.

Γιώργος Κουρέλης