Η απάντηση του Χρίστου Λιάπη, ως Ψυχιάτρου, στον Έντι Ράμα, για τη δήλωσή του για τον Κ. Κατσίφα
Με την ιδιότητα του Ψυχιάτρου, σχολίασε το Tweet του Αλβανού Πρωθυπουργού Έντι Ράμα, για τον πυροβοληθέντα από τις Αλβανικές Αρχές Κωνσταντίνο Κατσίφα, ο γιατρός και Διδάκτωρ του Παν/μίου Αθηνών Χρίστος Χ. Λιάπης, στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter.
Με τις αναρτήσεις του, χαρακτήρισε “απαράδεκτο ο Πρωθυπουργός της Αλβανίας να αμαυρώνει τη μνήμη του Κωνσταντίνου Κατσίφα, χαρακτηρίζοντάς τον «τρελό». Οι ψυχικώς πάσχοντες συνάνθρωποί μας δεν πρέπει να στιγματίζονται, ούτε προκύπτει ψυχική νόσος του Κων/νου Κατσίφα. Ενέργεια ακόμη πιο απαράδεκτη, καθότι ο Έντι Ράμα είχε στιγματισθεί από αλβανικά ΜΜΕ, ως νοσηλευθείς σε Ψυχιατρική Κλινική για ψύχωση”.
Ο Δρ. Λιάπης σχολίασε συμπληρωματικώς πως είναι ”ανω ποταμών ιερών” να στιγματίζονται από επίσημα, πρωθυπουργικά χείλη όλοι οι ψυχικώς πάσχοντες συνάνθρωποί μας, με τη χρήση όρων όπως “τρελός”. Ιδιαίτερα δε όταν δεν υπάρχει κανένα στοιχείο (τουλάχιστον μέχρι τώρα), περί ψυχικής παθήσεως του Κωνσταντίνου Κατσίφα. Πρόκειται για σχόλιο που καθίσταται ακόμη πιο απαράδεκτο, καθώς ο κ. Ράμα θα έπρεπε να έχει διπλή ευαισθησία απέναντι στον στιγματισμό της (υπαρκτής ή φερόμενης) ψυχικής νόσου, καθώς ο ίδιος είχε δυσφημισθεί στο παρελθόν από Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης της χώρας του τα οποία παρουσίαζαν ιατρικά έγγραφα φερόμενης νοσηλείας του σε Ψυχιατρική Κλινική για “ψύχωση”. Πέραν τούτου, και από τη στιγμή που ο Αλβανός Πρωθυπουργός επιστρατεύει ψυχιατρική ορολογία για να περιγράψει την πράξη του Κων/νου Κατσίφα, θα ήθελα να επισημάνω πως, όπως έχω εκθέσει δημόσια και κατά το παρελθόν, για να κατανοήσουμε τη βαθύτερη ποιότητα πολλών πράξεων αντίστασης -και η πράξη του Κων/νου Κατσίφα λογίζεται ως τέτοια- θα πρέπει να έχουμε στον νου μας αυτό που είχε πει ο μεγάλος αγωνιστής και μάρτυρας της ελευθερίας Martin Luther King, σε μία από τις μνημειώδεις ομιλίες του, πως “το μέλλον ανήκει στους δυσπροσάρμοστους” (“future belongs to the maladjusted”). Σε εκείνους, δηλαδή που στην καθημερινότητά τους ξεφεύγουν από την πεπατημένη που διαμορφώνουν οι εκάστοτε κοινωνικές νόρμες. Χωρίς να μπορούμε να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα και προσπαθώντας να αποφύγουμε τις αυθαίρετες γενικεύσεις, μπορούμε να υπογραμμίσουμε την υψηλή πιθανότητα όλοι όσοι δεν διστάζουν να θυσιάσουν τη ζωή τους για έναν υψηλό σκοπό ή δημοκρατικό ιδανικό, παρά την επιφαινόμενη φυσιολογικότητα την οποία μπορεί να παρουσιάζουν στην καθημερινότητά τους, να εμφορούνται από χαρακτηριολογικά στοιχεία και από ψυχολογικές ποιότητες που τους διαφοροποιούν από τον συμπεριφορικο-κοινωνικό μέσο όρο. Πρόκειται για αυτήν, ακριβώς, την αντιδιαστολή που προτάσσει τόσο εύστοχα στο βιβλίο του “The Inverse Law of Sanity” (“O Αντίστροφος Νόμος της Λογικότητας”) ο Καθηγητής Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου του Tufts Nassir Ghaemi, με τον οποίο είχα τη χαρά και την τιμή να συνεργαστώ κατά τη διάρκεια της ιατρικής μου ειδίκευσης στη Βοστώνη. Είναι η αντιδιαστολή ανάμεσα στους “ομόκλιτους” (homoclites) και τους “δυσπροσάρμοστους” (maladjusted). Ανάμεσα σε αυτούς που στην καθημερινότητά τους ακολουθούν τον κοινό κανόνα (κλίτος, εξ ου και “ομόκλιτοι”) και ανάμεσα σε εκείνους που διαφέρουν ως προς συγκεκριμένες συναισθηματικές ποιότητες οι οποίες τους καθιστούν δυσπροσάρμοστους στην κοινωνική αδικία, την πολιτική αυθαιρεσία, την παραβίαση της ελευθερίας ή την καταπίεση του ανθρώπου από τον άνθρωπο.
Σπάνια θα δούμε κάποιον πρωταγωνιστή ηρωικών πράξεων αντίστασης να προέρχεται από την ομάδα των ομοκλίτων. Ομόκλιτοι ήταν, για παράδειγμα, στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι πολίτες της Γερμανίας του μεσοπολέμου. Όπως αναφέρει στο βιβλίο της “The Banality of Evil”, η Hannah Arendt, οι Γερμανοί που ανέδειξαν, ακολούθησαν και συνεργάστηκαν με το ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ, δεν ήταν ψυχικώς ιδιαίτεροι, αλλά τουναντίον επρόκειτο για απλούς καθημερινούς ανθρώπους οι οποίοι δεν αντιστάθηκαν στον ψυχικώς διαταραγμένο ηγέτη τους, γιατί δεν εμφάνιζαν τις εσωτερικές εκείνες ποιότητες που θα τους καθιστούσαν δυσανεκτικούς στον ναζιστικό παραλογισμό και δυσπροσάρμοστους στην κοινωνική και ψευδο-αξιακή κανονικότητα που αυτός προσπαθούσε να συστηματοποιήσει και να εγκαταστήσει εν μέσω των χιτλερικών θηριωδιών.
Όσοι εθελοτυφλούν απέναντι στην καθημερινή κοινωνική, πολιτική και οικονομική αδικία, μπορεί μεν να διατηρούν τη φυσιολογικότητα της συμπεριφοράς τους, όταν οι συνθήκες είναι ομαλές, αλλά σε περιόδους κρίσεως, μετατρέπονται σε απλά πολιτικά παρακολουθήματα των αυθαιρεσιών της εξουσίας. Γίνονται οι θλιβεροί και πειθήνιοι ακόλουθοι της φρίκης, ενώ οι μπροστάρηδες των ηρωικών πράξεων αντίστασης προκύπτουν από εκείνους που και επί αδιατάρακτων πολιτικών και ιστορικών δεδομένων αρνιόνταν την πλήρη ένταξη στις φυσιολογικές νόρμες του κοινωνικού συμβιβασμού. Αυτοί είναι που όταν η συγκυρία το απαιτήσει, μπορεί να μετατραπούν σε ηρωικές μορφές αντίστασης”.
